Chim Việt Cành Nam             [  Trở Vá»   ]

Thụy Khuê

Sóng từ trưá»ng
___

 Phạm Thị Hoài, thiên sứ

     Tập nói, bé Hon chỉ biết má»™t câu duy nhất, "thÆ¡m nào". Nó chìa đôi môi bé xíu, hồng hồng, thá» thẻ "thÆ¡m nào". Nhưng má»i ngưá»i còn nhiá»u việc cần hÆ¡n những cái hôn. Mẹ gắt lên: "Ra chá»— khác, thÆ¡m vá»›i tho gì, không kịp mở mắt ra đây này."
     Bố cáu: "Thôi, thôi, đủ rồi, ướt nhèm cả mặt ngưá»i ta."
     Anh cả quát: "Cút!"
     Bé Hon lẫm chẫm, lá»§i thá»§i bước Ä‘i, bé Hon Ä‘i ngá»§, rồi bé Hon ngá»§ luôn má»™t giấc thiên thu, không bao giá» dậy nữa. Nó đã vÄ©nh viá»…n ra Ä‘i, vì ở đây ngưá»i ta không thích hôn, ngưá»i ta không thiết hôn, ngưá»i ta không thèm hôn.
     Thiên Sứ là sá»± chết yểu cá»§a tình yêu trong bối cảnh xã há»™i vá»™i vã chạy theo đồng tiá»n, vá»›i những ngụy trang cá»§a con ngưá»i trong cá»­ chỉ, trong ngôn ngữ, đến lợm giá»ng.
 

    . Phạm Thị Hoài vừa tàn nhẫn vừa dịu dàng, vừa ngá»— ngược vừa dá»… yêu, vừa táo bạo vừa kín đáo, sống sượng, cụt ngá»§n mà ngây thÆ¡ trong sạch như má»™t Thiên Sứ lỡ sa xuống trần, rÆ¡i vào mảnh đất Việt Nam, lạc vào thế giá»›i ngưá»i lá»›n chỉ biết "uy tín và danh dá»±", những danh từ quá trừu tượng mà bé Hon không thể hiểu, không cần hiểu, chỉ cần hôn.

*

     Ba mươi hay mưá»i bốn,  ba hay bẩy tuổi, bé Hon, bé Hoài, Phạm Thị Hoài hay Phạm Thị Hoài Nam chỉ là má»™t, má»™t kẻ cần yêu, đòi quyá»n được yêu, được thông cảm, đối chất vá»›i những kẻ không biết yêu, không có khả năng yêu.
    Bé Hon là hương thÆ¡m, là trìu mến, đối chá»i vá»›i sắt và thép.
     Hoài chia loài ngưá»i ra làm hai loại: Homo A và Homo Z. Homo A là những kẻ biết yêu và Homo Z là những kẻ không biết yêu. Chỉ đơn giản có thế.
     Hoài là cÆ¡n sốt cá»§a tuổi vị thành niên thèm đập phá, khao khát tá»± do, chống lại xã há»™i hẹp hòi, tù túng, chống lại giả tạo, há»§ lậu và đàn áp tư tưởng.
     Bé Hon là mầm sống tá»± do bị giam trong cÅ©i, trong lồng.

     Hoài, vai chính trong Thiên Sứ, nhân vật không chịu lá»›n, hao hao giống chú lùn trong truyện Cái Trống (Le Tambour) (1959) cá»§a Günter Grass, má»™t tác phẩm pha trá»™n thá»±c tại vá»›i hoang tưởng trong bức tranh châm biếm độc địa xã há»™i Dantzig, dưới chế độ Hitler.
     Sá»± từ chối không chịu lá»›n cá»§a Hoài tương tá»± như sá»± không muốn lá»›n cá»§a chú lùn, từ chối những giả trá cá»§a ngưá»i lá»›n, bằng má»™t thái độ lạnh lùng, bằng sá»± châm biếm cay độc, bằng cái nhìn hoài nghi, xoi mói vào những nhân vật xung quanh.
     Hoài lá»™t trần cuá»™c sống gia đình, lá»™t trần bá»™ mặt cha, mẹ, anh, chị và chính mình để tìm ở há» má»™t khía cạnh thá»±c nào đó, ngoài những cá»­ chỉ và ngôn ngữ mà hỠđã sá»­ dụng như má»™t cái máy.

*

     Thiên Sứ viết theo lối tiểu thuyết má»›i, từng Ä‘oạn cắt rá»i, đổi phông, như những khúc đứt cá»§a má»™t bức tranh lập thể, khó hiểu, chắp nối những mẩu tư tưởng, những mảnh gương vỡ cá»§a cuá»™c Ä‘á»i, lá»™n xá»™n, chất chồng trong đầu. Bối cảnh rá»i rạc, không có trật tá»± nhất quán, tác giả không thuật chuyện mà trình bày những ý thức con ngưá»i trước má»™t thá»±c trạng.
 Phạm Thị Hoài là sá»± thức tỉnh cá»§a lương tâm trước những rạn vỡ cá»§a xã há»™i, cá»§a tâm linh con ngưá»i mà chá»§ yếu là sá»± triệt tiêu thông cảm.

Paris tháng 8-1991
© 1991-1998 Thụy Khuê


Trở Vá»   ]