Chim Việt Cà nh Nam [ Trở VỠ]
Cấu Trúc ThÆ¡ Thay lá»i tá»±a |
Má»™t
câu há»i thÆ°á»ng đến vá»›i ngÆ°á»i Ä‘á»c: ThÆ¡ hay, thế nà o
là hay? Và dở, thế nà o là dở? Ãng chừng phần đông khách
yêu thÆ¡ Ä‘á»u tiếp nháºn thi ca bằng trá»±c giác mẫn cảm của
mình và Ãt nhiá»u, đồng ý vá»›i nhau là có những câu, vÃ
dụ như "Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng"
(Kiá»u), Ä‘á»c lên thấy hay, nhÆ°ng không hiểu tại sao hay mÃ
vẫn thÃch.
Cuốn Cấu Trúc ThÆ¡ đến vá»›i bạn Ä‘á»c, không ngoà i mục Ä‘Ãch là giúp các bạn tìm hiểu thÆ¡, nếu thấy hay thì tại sao hay? Ãạt được mục Ä‘Ãch đó không dá»…, đôi khi không chắc sẽ đạt được. Tuy nhiên sá»± tìm hiểu sâu xa vá» cấu trúc thi ca là điá»u kiện cần (tuy chÆ°a đủ) để giúp chúng ta hiểu và cảm nháºn thÆ¡ má»™t cách sâu lắng hÆ¡n. Táºp tiểu luáºn nà y góp nhặt má»™t số bà i viết đã in rải rác trên tạp chà Văn Há»c (California) từ số 64 (tháng 6 năm 1991) đến số 84 (tháng 4 năm 1993). Cuối năm 1994 và năm 1995, chúng tôi chữa lại và viết thêm phần "Cấu trúc hình thức thi ca" cho đến hết. Toà n bá»™
chia là m 15 chương. Hai chương đầu thuộc phần phụ lục,
phần chÃnh bắt đầu từ chÆ°Æ¡ng ba.
NhÆ° trên đã nói: Sá»± cảm nháºn nghệ thuáºt luôn luôn bắt nguồn từ trá»±c giác và sá»± tìm hiểu đến sau. Cuốn sách nà y (từ chÆ°Æ¡ng ba) sẽ giúp cho phần "đến sau" ấy được sáng tá» hÆ¡n và từ đó chúng ta có thể phân biệt đâu là thÆ¡, đâu chỉ là những câu văn vần. Bởi thÆ¡ có má»™t cấu trúc riêng, không phải chỉ là câu văn có vần, mà cÅ©ng không phải cứ viết dăm ba câu dà i ngắn khác nhau, xuống hà ng tùy hứng là có thÆ¡ tá»± do. Chúng ta sẽ tìm hiểu cấu trúc đặc biệt ấy, từ quan niệm cổ Ä‘iển dá»±a trên nhịp Ä‘iệu hình thức và nguyên lý song song, xuyên sang quan niệm hiện đại mà nhịp Ä‘iệu đã mất hẳn địa vị Ä‘á»™c tôn, để dẫn đến má»™t đặc trÆ°ng muôn thuở:chất thÆ¡ trong thÆ¡, không nhất thiết tùy thuá»™c và o vần Ä‘iệu mà còn tùy thuá»™c và o khả năng tạo hình và biểu cảm của chữ. Vá» phần cấu trúc hình thức thi ca, chúng tôi dá»±a và o lý thuyết của Roman Jakobson để phân tÃch, lý giải má»™t số vấn Ä‘á» mấu chốt trong thÆ¡ Việt. Những chÆ°Æ¡ng chót, dà nh cho thÆ¡ hiện đại, giá»›i thiệu những nhà thÆ¡ khai phá ná»a cuối thế ká»· XX, đã thá»±c sá»± Ä‘oạn tuyệt vá»›i ThÆ¡ Má»›i để tìm má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i cho riêng mình. Nguyá»…n Xuân Sanh, Nguyá»…n Ãình Thi mở Ä‘Æ°á»ng cho thÆ¡ hiện đại, Thanh Tâm Tuyá»n vá»›i thÆ¡ Tá»± Do, Ãặng Ãình HÆ°ng vá»›i thÆ¡ Văn Xuôi và Lê Ãạt vá»›i thÆ¡ Tạo Sinh: Chúng tôi nghÄ© rằng đó là những khuynh hÆ°á»›ng tiêu biểu cho thi ca Việt Nam ná»a cuối thế ká»· XX.
|
[ Trở VỠ]