Đi
vào thế giới thơ ca của Nguyễn Bính ta bắt gặp rất nhiều
những hình ảnh về mùa xuân, ngày tết và có lẽ những người
mê thơ ông đều thuộc làu những bài thơ bất hủ như
Mưa
xuân, Xuân tha hương, Rượu xuân...vì nó chứa đựng
cái men của ái tình muôn thuở . Nhưng nếu cũng là đề
tài này mà ta bỏ quên thi phẩm Tết của mẹ tôi
thì quả là một điều thiếu sót . Tết của mẹ tôi
là
một bức tranh toàn cảnh mẫu mực về đức hi sinh, chịu
thương chịu khó, vất vả gian lao và đầy phẩm hạnh của
người phụ nữ Việt Nam xưa. Mỗi độ xuân về tết đến
thì nhà nhà rộn ràng, người người náo nức để chào đón
những niềm vui hạnh phúc đầu năm với nhà cửa khang trang,
quần là áo lượt, rượu thịt hoa trái đủ thứ trên đời,
nhưng khi hưởng thụ những niềm vui ấy có mấy ai nghĩ đến
những cái đó có từ đâu, ai làm ra nó ! Tất cả đều từ
bàn tay tảo tần của người mẹ, từ cái chắt chiu bé nhỏ
của mẹ ở những ngày lam lũ mà ra. Nguyễn Bính đã thấy
được và thay ta nói lên những điều đáng kính đó.
Tết đến mẹ
tôi vất vả nhiều
Mẹ tôi lo liệu đủ
trăm điều
Đầu tiên là trang hoàng
lại nhà cửa bên ngoài cho sạch sẽ khang trang và làm những
nghi thức tín ngưỡng của dân gian làng quê xưa để mong cho
cả nhà được bình an vô sự từ những ngày đầu của năm
mới
Sân gạch tường
vôi người quét lại
Vẽ cung trừ quỷ, trồng
cây nêu.
Để những ngày tết cả
nhà có được miếng ăn ngon, khách khứa đến có cái đãi
đằng, chồng con nở mày nở mặt thì người mẹ phải lo
toan, tính toán từ những ngày não ngày nào
Nuôi hai con lợn
tự ngày xưa
Mẹ tôi đã tính " tết
thì vừa"
Trữ gạo nếp thơm,
mo gói bó
Dọn nhà, dọn cửa,
rửa bàn thờ.
Những ngày càng giáp tết
người mẹ càng tất bật và vất vả hơn, phải đi chợ búa
sắm sửa, lo toan từ vật chất đến tinh thần cho chồng con
Nay là hăm tám
tết rồi đây
( Tháng thiếu cho nên
hụt một ngày)
Sắm sửa đồ lề về
việc tết
Mẹ tôi đi chợ buổi
hôm nay.
Không như mọi bận
người mua quà
Chỉ mua pháo chuột
và tranh gà
Cho các em tôi đứa
mỗi chiếc
Dán lên khắp cột đốt
ing nhà.
Mọi thứ vật chất lo
chu toàn xong thì cũng là giờ phút thiêng liêng của đêm
giao thừa đã đến, người mẹ lại thành tâm ngồi cầu kinh
cho gia đạo bình an. Quả là trong cái đức tin của người
mẹ bao giờ cũng có nhà cửa gia đình, chồng con
Suốt đêm giao
thừa mẹ tôi thức
Lẫm nhẫm cầu kinh
Đức Chúa Bà.
Sau sự vất vả lo toan
ấy là sự chăm sóc dạy dỗ những đứa con từ cách
cư xử đến lễ nghi, hiếu thảo, tôn kính ông bà tổ tiên.
Mẹ mong cho các con lanh lợi, may mắn suốt năm, luôn nhớ cội
nhớ nguồn nội ngoại
Mẹ tôi gọi
cả các em tôi
Đến bên mà dặn: "
Sáng ngày mai
Các con phải dậy cho
thật sớm
Đầu năm năm mới phải
lanh trai
Mặc quần mặc áo lên
trên nhà
Thắp hương thắp nến
lễ ông bà
Chớ có cãi nhau, chớ
có quấy,
Đánh đổ đánh vỡ
như người ta..."
Sáng mồng một tết mẹ
không cho các con ra đường vì sợ ai đó lỡ mồm lỡ miệng
quở bậy sẽ bị xui xẻo cả năm .Và để các con mừng mẹ
lì xì mở hàng cho các con mỗi đứa năm xu rưỡi. Quả
thật Nguyễn Bính rất tinh ý ở chỗ này, sao không lì xì
năm xu hay sáu xu mà lại là năm xu rưỡi! Vì mẹ lì xì cho
các con ngoài mục đích để tiêu xài còn có ý nghĩa
là lấy hên nữa, cái rưỡi ấy mang một ý nghĩa tượng trưng
cho sự thừa thãi, phong phú, dồi dào về vật chất cũng như
may mắn cho các đứa con.
Sáng nay mồng
một sớm tinh sương
Mẹ tôi cấm chúng tôi
ra đường
Mở hàng mỗi đứa
năm xu rưỡi
Rửa mặt hoa mùi nước
đượm hương
Tấm lòng người mẹ không
những thương yêu, chăm sóc cho những thành viên hiện hữu
trong gia đình mà còn thành kính mà còn mong muốn sự hiển
linh của ông bà tổ tiên về ăn tết vui vẻ với con cháu.
Sự sum họp, chan hòa giữa người đã khuất và người còn
đây
Mẹ tôi thắt
lại chiếc khăn sồi
Rón rén lên bàn thờ
ông tôi
Đôi mắt người trông
thành kính quá
Ngước xem hương cháy
đến đâu rồi.
Hương cháy trọn cây, tàn
vẫn không đổ là ông bà chứng giám. Nếu ngày tư ngày tết
vong linh ông bà cũng về vui vầy chứng giám cùng con cháu thì
quả là hạnh phúc. Đó cũng chính là phong tục, tín ngưỡng
cổ truyền của dân tộc ta.... Từ đầu bài thơ đến giờ
chúng ta chỉ thấy toàn sự lo toan khổ cực của người mẹ
mà không thấy người được hưởng gì về cái hương vị
của tết cả. Thật tình mà nói ngày trước cứ mỗi lần
lễ lộc tết nhứt thì là mỗi lần người phụ nữ phải
thêm phần vất vả, chứ có sướng vui gì. Nếu có sướng
vui chăng cũng chẳng qua là vui lây từ chồng con mà thôi, họa
hằng có được vui thì cũng rất ngắn ngủi
Mẹ tôi uống
hết một cốc rượu
Mặt người đỏ tía
vì hơi men
Người rủ cô tôi đánh
tam cúc
Cười ầm tốt đỏ
đè tốt đen.
Ba ngày tết thoáng chốc
đã qua, sự mệt nhọc kia chưa hết thì người mẹ lại tiếp
tục với cuộc sống " Đầu tắt mặt tối nuôi chồng
con".... Cũng như Đường về quê mẹ của Đoàn
Văn Cừ, hình ảnh người phụ nữ trong Tết của mẹ
tôi là một điển hình mẫu mực. Một người mẹ sớm
hôm tần tảo, quán xuyến mọi công việc nhỏ lớn trong gia
đình, hết lòng chăm sóc chồng con, hiếu thảo tôn kính đối
với ông bà tổ tiên, cha mẹ đôi bên và đặc biệt giữ
gìn, dạy dỗ con cái theo thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Người mẹ ở đây không những đẹp về phẩm hạnh mà còn
đẹp một cách giòn giã trong cách nhìn của con cái, một người
mẹ mẫu mực.
Nguyễn Bính là một
nhà thơ bất hạnh, mẹ ông mất khi ông mới lọt lòng. Có
thể ông không bao giờ thấy được mặt mũi vóc dáng
người mẹ đáng kính của mình, nhưng thông qua những gì của
dòng họ kể lại cùng với trái tim đầy mẫn cảm ông đã
xây dựng lại hình ảnh người mẹ đẹp đẽ, đáng tôn kính
vô bờ bến. Người mẹ ấy không chỉ của riêng ông mà là
biểu tượng ngàn đời của dân tộc Việt. Người phụ nữ
Việt Nam là vậy, vui thì vui chung nhưng cực khổ thì riêng
mình gánh chịu, không một tiếng thở than. Thi sỹ Nguyễn
Bính là một người chẳng những rất tài hoa mà còn là một
người lưu giữ hồn xưa của đất nước, ông đã thay ta
nói lên cái tưởng như rất đỗi bình thường nhưng lại
vô cùng vĩ đại. Ngày nay xã hội đã phát triển hơn, cuộc
sống của nhiều người đã khá giả hơn và không vất
vả như trước, nhưng ta hãy mở rộng tâm hồn mà nhìn đâu
đó quanh ta thật kỹ thì ta vẫn thấy hình ảnh cái Tết
của mẹ tôi cũng mênh mang trong xa vắng ngậm ngùi.
Chúng tôi không dám luận nhiều hơn, chỉ xin cúi đầu thán
phục :
Cô gái Việt
Nam ơi !
Nếu chữ hi sinh có
ở đời
Tôi sẽ nạm vàng muôn
khổ cực
Cho lòng cô gái Việt
Nam tươi.
( Hồ Dzếnh)
ĐÀO
THÁI SƠN
CLB
thơ văn Tân Châu
|