Đọc
Khách Chí, làm sao khỏi nhớ Bạn Đến Chơi Nhà:
"Chẳng mấy khi nay
bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng,
chợ thời xa.
Ao sâu nước cả,
khôn mò cá,
Vườn rộng rào thưa,
khó đuổi gà.
Cải đã tàn cây,
cà chửa nụ,
Bầu vừa rụng rốn,
mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách,
trầu không có,
Bác đến chơi đây,
ta với ta!".
Nguyễn Khuyến Việt
hóa thơ Đường đến nơi đến chốn! Bài thơ này lại có
cả cái nét hóm hỉnh "Yên Đổ" quen thuộc, trong khi thơ Đường
vốn không có giọng đùa.
Trong Khách Chí có chữ
"gia bần". Nếu tác giả khác, rất dễ nghĩ chẳng qua nói
khiêm theo lệ thường, nhưng trường hợp Đỗ Phủ thì đó
là sự thực trăm phần trăm. Một bữa rượu sơ sài đôi
ba người ở một nơi thôn ổ mênh mông nước lụt mười
mấy thế kỷ xưa bên Tàu, mà nay như còn hiển hiện trước
mắt...
Nguyên
văn
Khách chí
Xá nam xá bắc giai
xuân thủy
Đãn kiến quần âu
nhật nhật lai
Hoa kính bất tằng
duyên khách tảo
Bồng môn kim thỉ
vị quân khai
Bàn sôn thị viễn
vô kiêm vị
Tôn tửu gia bần
chỉ cựu phôi
Khẳng dữ lân ông
tương đối ẩm
Cách li hô thủ tận
dư bôi.
Dịch
nghĩa
Khách đến
Quanh nhà phía nào cũng
thấy nước (lụt) mùa xuân
Ngày nào cũng thấy
những bầy chim ở nước đến đậu
Lối vào có trồng hoa
vắng khách nên không quét
Cổng bằng cỏ bồng
hôm nay mới mở ra đón bác
Mâm cơm sơ sài ít món
vì chợ xa
Gọi là rượu ngon thì
nhà nghèo chỉ có rượu tự nấu để cũng đã lâu
Bác cho được mời
ông hàng xóm cùng uống
Chỉ cách bờ rào tre,
hô là ông ấy qua cạn chén ngay.
Dịch
ra thơ Đường luật
Cao Nguyên Minh:
Mênh mông nam bắc
nước dâng đầy,
Chỉ thấy bầy chim
đến mỗi ngày.
Vắng khách nên đường
hoa biếng quét,
Vì anh mới mở cửa
bồng đây.
Chợ xa mâm bát không
gì nhắm,
Rượu cũ nhà nghèo
hãy tạm say.
Lối xóm xin mời
ông đối ẩm,
Bên rào cùng cạn
mấy chung này.
Dịch
ra thơ lục bát
Trần Trọng Kim:
Quanh nhà nam bắc lụt
to,
Hôm hôm chỉ thấy
đàn cò lại chơi.
Lối hoa chẳng quét
vì ai,
Cửa bồng nay mới
đón ngài mở ra.
Xuềnh xoàng mâm chén,
chợ xa,
Có vò rượu cũ của
nhà nấu thôi.
Nếu cho tiếp rượu
cùng vui,
Gọi ông hàng xóm
sang ngồi chén luôn.
Thu Tứ:
Bốn bề nước trắng
lụt to,
Trông ra thường chỉ
thấy cò về chơi.
Ngõ vào khách vắng
quét lười,
Cổng tre nay mới
mở mời bác qua.
Bữa xoàng ngặt nỗi
chợ xa,
Rượu ngon gọi chút
men nhà nấu thôi.
Bác cho lối xóm cùng
ngồi,
Đông tay nâng chén,
thêm vui tiệc này! |