Laiquangnam giới thiệu
|
Tiểu sử tác giả
Nguyên Chuẩn 元稹 (779-831) tự là Vi Chi, người Hà Nam, từng là Thượng thư Tả thừa, ngang chức tể tướng, là bạn rất thân của Bạch Cư Dị. Nguyên Chẩn tác giả truyện Hội chân ký, kể chuyện tình giữa nàng Thôi Oanh Oanh và chàng Khúc Quân Thụy, truyện này là cốt tủy của tuồng Tây sương ký sau này . .Với dòng thơ Nguyên Chẩn, người Việt chúng ta chọn dịch đôi bài . Bài khiển bi hoài (kỳ II) này là bài thơ hay nhất của ông theo tôi, một bài khóc vợ thật cảm động trong dòng Đường thi .
Câu cuối "Bần tiện phu thê bách sự ai" ,nhớ xưa vợ chồng ta lúc nghèo mà nay lắm nỗi bi ai . Từng làm quan đén chức tể tướng, nhiều hầu thiếp, mà thể hiện lòng thương nhớ người vợ thuở hàn vi như vậy bên Tàu xưa nay hiếm. Hồi tưởng , " khi còn sống, mình (NC) ép nàng may cái áo, cái quần mà nàng nào dám mặc, cứ để dành mãi trong rương. Nàng thương xót đồng tiền của mình!. Nay qua chiêm bao thấy nàng về nhắc kẻ ăn người ở trong nhà, mình lại mang đi cho, lòng biết bao nỗi nhớ thuơng . Hiểu ra thì nàng đà khuất núi !
Không biết ai trong số khách thơ của laiquangnam đêm nay tình cờ đọc lại bản thơ dịch này, tháy sao gần gần giống cảnh mình .Nhớ nhất, có lẽ , là những vị tuổi nay hẳn đã trên dưới 70, thời điểm sau 75, phải làm lại cuộc đời nơi xứ lạ quê người. Nhớ lúc vợ chồng đồng cam đồng khổ, cái gì cũng thèm, cái gì cũng thiếu, nay là lúc đã vượt khó khăn, cuộc sống dễ thở hơn xưa thì nay nàng đã bỏ ta ra đi, lòng xiết bao thương nhớ ngậm ngùi! .
Người Việt mình lòng tràn đầy tình cảm, Khách thơ nghĩ và nhớ đến nàng là nàng sẽ hiện về bên mình trong giấc ngủ đêm nay, laiquangnam linh tính như vậy. Ngủ yên nhé người vợ yêu quý của ta! . Ta làm đúng theo lời dặn của nàng đây! . "Chia sớt niềm thương nổi nhớ" ( khiển ai bi )
Nguyên tác
遣悲懷 (其二)Phiên âm昔日戲言身後事，
今朝都到眼前來。
衣裳已施行看盡，
針線猶存未忍開。
尚想舊情憐婢僕，
也曾因夢送錢財。
誠知此恨人人有，
貧賤夫妻百事哀。Khiển bi hoài ,kỳ nhị,Chú vài từ và tạm dịch nghĩaTích nhật hí ngôn thân hậu sự ,
Kim triều đô đáo nhãn tiền lai .,
Y thường dĩ thí hành khan tận ,
Châm tuyến do tồn vị nhẫn khai .
Thượng tưởng cựu tình liên tì bộc ,
Dã tằng nhân mộng tống tiền tài .
Thành tri thử hận nhân nhân hữu ,
Bần tiện phu thê bách sự ai .針線châm tuyến ý muón nói là quần áo may thêu công phu ( hàng quý ,đắt tiền )Dịch thơ quốc âmNgày xưa nói chơi sau khi chết,
Sáng nay việc xảy ra trước mắt
Quần áo thường nhật thì đã mang cho hết rồi
Quần áo quý giá thì vẫn còn lưu giữ đây
Nghĩ lên (em là ngừời hay )thương ngừời nô tì cũ
Vả lại qua mộng thấy người nên lấy tiền làm quà
Biết rằng nỗi buồn này ai ai cũng có
(nhớ ) vợ chồng lúc nghèo (nay) trăm nỗi buồnTrước đây hậu sự nói chơi,
Sáng nay đối mặt rối bời ruột gan.
Áo quần liệm hết cho nàng ,
Giữ vài bộ mới bàng hòang ngó lơ.
Nàng thương kẻ ở trong nhà,
Thấy nàng qua giấc mơ mà đem cho.
Biết rằng ai cũng qua đò,
Nhớ xưa kham khổ, nay cho thêm buồn! .laiquangnam