Orsay không phải là nơi xa lạ đối với đồng bào ta ở vùng Paris. Ở phía nam kinh đô chừng 20 km, một nửa tiếng đồng hồ tàu điện RER từ trung tâm Paris, thành phố xinh xắn nầy nằm ép mình trên bờ con sông nhỏ Yvette, ngay giữa thung lũng Chevreuse. Sinh viên Việt ở đây khá đông, nhất là những năm viện Đại học Orsay kết nghĩa với hai trường Đại học Tp Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Năm 1994, thị xã tổ chức cả một tuần lễ Việt Nam với sự tham dự của Giáo sư Trần Văn Khê, một cuộc triển lãm tranh hai họa sĩ trẻ Sơn Lâm và Vũ Hòa, những đêm nhạc với nghệ sĩ Trương Thị Quỳnh Hạnh và ban Phượng ca Dân ca Quốc nhạc với giáo sư Phương Oanh, vở kịch Việt Nam của tôi của Maryn Hache, bàn tròn về huyền thoại do Vincent Ton Van và Sean James Rose điều khiển, về kinh tế qua lời trình bày của chị Ngô Thị Cúc, bên cạnh những cuộc biểu diễn Việt võ đạo, Thái cực quyền, nhóm dân tộc Thần Phong, múa lân, ăn cơm Việt, kể chuyện cổ tích,...Vài năm qua, với sự góp sức của Hội Phật tử Âu châu, một cái nhà nhỏ ở xóm Le Guichet được sắp đặt trang bị lại thành một ngôi chùa. Hai tu sĩ ở Huế qua đã khéo tay sửa sang, biến hóa cái nhà kia thành một Phật đường xinh xắn, có me đất sân vườn trước, có dàn bầu sai trái phía sau, điểm thêm nét quê hương nơi đất khách nầy. Chính ở nơi đây, hôm chủ nhật 3.11.2002, chị Hỷ Khương được mời tiếp xúc bà con bạn bè, có kẻ chỉ biết tên, biết tiếng, có người thân thích từ những chục năm trước.

Chị Hỷ Khương không lại một mình. Anh Trần Văn Khê đang công tác ở Việt Nam cũng chịu khó về cùng dự mặc dầu mỗi chuyến bay là một nỗi mệt cho người lớn tuổi như anh. Anh đem theo một cây đàn tranh do nhạc sĩ Vĩnh Bảo đặc biệt đóng cho anh với gỗ cây ngô đồng mua từ Nhật về. Cây đàn to lớn hơn đàn thường thấy, tiếng đàn cũng trầm hơn, có điều nặng quá khó mang theo! Anh Khê nhấn mạnh ngay buổi nhạc hôm nay là dành cho khách Hỷ Khương, anh chỉ phụ đàn thôi. Nhưng chị Hỷ Khương thì nghĩ không thể ngâm thơ hay hò Huế mà không có tiếng đàn đệm của Trần huynh. Thật vậy, sau nầy ai cũng nhận ra tiếng đàn tranh rất phù hợp với giọng ngâm thơ hay hò Huế của chị. Dù sao, một điều rất rõ là không có chương trình định trước, thính đơn sẽ được ứng biến tùy theo cảm hứng của nghệ sĩ và gợi ý của thính giả.

Buổi ca nhạc bắt đầu vào lúc 14 giờ 45, chỉ chậm 15 phút sau giờ chỉ định. Sau vài lời mở đầu của thầy Tịnh Quang, anh Khê giới thiệu chị Hỷ Khương và luôn tiện trình bày vở Đông Lô Địch. Để giúp thính giả thưởng thức, anh giải thích những cách sử dụng thơ Việt Nam, từ đọc, ngâm, ru, hò qua các lối hát, hát chèo, hát bội, hát quan họ, hát cải lương,... Rồi anh nhường lời cho chị Hỷ Khương. Là một người con hiếu thảo, chị bắt đầu với các tác phẩm của thân phụ. Vì hôm nay ở chùa nên chị chọn những bài Phật giáo. Trước khi ngâm, chị đọc luôn ba bài thơ của cụ ưng Bình: Đọc báo Viên Âm, Khuyên học Phật và bài thơ tuyệt bút là bài thơ cuối cùng của đời cụ: Tiếng chuông lòng

...Tôi cũng như ai phường đạo hữu,
Mong vào cửa phật đến Tây phương.

Lối xưa di huấn thời con trẻ
Con vẫn mang theo suốt cuộc đời

Chiều chiều trước bến Văn Lâu,
Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm,
Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai sầu,
Thuyền ai thấp thoáng bên sông
Đưa câu mái đẩy, chạnh lòng nước non.

Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá lá chen hoa...

Chữ hò liền với chữ ho một vần.

Lánh xa nơi hỏa trạch
Lần đến cảnh Vân Am
Nợ sanh thành khốn trả đã đành cam
Giây tình ái đừng vươn cho khỏi lụy...

Thấy chị Hỷ Khương lần nầy thật mệt, tội nghiệp quá, có người đề nghị chị Thu Tâm lên tiếp giọng. Thu Tâm trước kia là một ca sĩ của đài phát thanh Sài Gòn. Chị thú thật từ sáng nay cố học cho thuộc một bài hò mái nhì để hò tặng chị Hỷ Khương. Đó là bài của cố nhạc sĩ Bửu Lộc sáng tác tặng Hỷ Khương cách đây đúng 30 năm:

Nữ sĩ Hỷ Khương người đoan trang thanh nhã,
Con cưng cụ Thúc Giạ tiếng Thi xã Vỹ Hương.
Gia tài cụ để lại cho Hỷ Khương
Là mực đen giấy trắng nối tiếp đoạn trường thi văn.

Xuân đi trăm hoa rụng,
Xuân đến trăm hoa cười.
Trước mắt sự qua mãi,
Trên đầu già đến rồi.
Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết,
Đêm qua sân trước một cành mai.

Một vũng nước trong, mười dòng nước đục,
Một trăm người tục, một chục người thanh,
Biết đâu gan ruột gởi mình,
Mua tơ thêu lấy tượng Bình Nguyên Quân.

Còn gặp nhau thì hãy cứ vui
Chuyện đời như nước chảy mây trôi
Lợi danh nhu bóng mây chìm nỗi
Chỉ có tình thương để lại đời

Hơn một giờ rưởi đã qua. Thầy Thiện Niệm dọn ra mấy mâm chè khoai môn, Huế quá chừng. Tôi thú thật mấy chục năm rồi không còn nhớ mùi vị. Có lẽ là chè đã giúp lấy lại sức, chị Thu Tâm tự động hò mấy bài hò giã gạo do nhạc sĩ Bửu Lộc sáng tác. Vì nói đến cố nhạc sĩ nầy, chị Hỷ Khương nhắc lại câu hò Tình Thúc Giạ của ông ta:

Tình nhã tình thanh là tình Thúc Giạ,
Tình gieo khắp muôn ngã tình với cả muôn người,
Tình từ chuyện thật, tình đến chuyện chơi,
Tình nầy đẹp lắm ai ơi!
Được như Thúc Giạ dễ mấy ai phụ tình.

... Mơ khách đường xa, khách đường xa,
Áo em trắng quá nhìn không ra.
Ở đây hương khói mờ nhân ảnh,
Ai biết tình ai có đậm đà?

Được gặp nhau mới còn gặp nhau,
Chia tay mới đó một ngày nào.
Đông Tây xa cách bao niềm nhớ,
Còn gặp nhau hẹn lại gặp nhau.

Xô thành tối hôm 3.11.2002
Sông Hương 175 2003