Chim
Việt Cành Nam
[ Trở Về
]
[ Trang chủ ]
[ Tác giả ]
|
|
|
Tôi
xin ghi nhận những ân tình cho các nhà thơ đã đóng góp những
áng thơ yêu đương và lãng mạn qua bài viết cục bộ này.
Mang nghiệp dĩ thi ca chất chứa khuynh hướng lãng mạn hay
một tâm hồn văn thơ lai láng đắm say, bất cứ thi nhân nào
cũng trải qua các giai đoạn tâm tư bị dằn vật vì yêu đương,
vì tương tư hay vì nhớ nhung, vì vậy thế gian mới có những
Chopin, Beethoven, Paul Verlaine, Jacques Prévert, Félix Avers, hay Việt
Nam ta có những Đỗ Lễ, Hàn Mặc Tử, TTKH, Nguyên Sa, Nguyễn
Bính hay Xuân Diệu,... Tất cả những nghệ sĩ này sống với
hồn nhạc hay hồn thơ như cái nghiệp chướng mà họ mang.
Tôi thích họ bởi cái đặc tính là họ đã nói lên những
yêu đương đắm đuối, biết than vãn và họ nếm thú yêu
thương hành hạ cho đêm dài thêm trăn trở, cho thổn thức
chín đỏ tim yêu và đó là yếu tố làm cho những tác phẩm
mà họ gây dựng thêm thăng hoa khi người đời còn nghĩ về
họ và văn học sử hay âm nhạc sử liệt kê họ vào khuynh
hướng lãng mạn, và âu đó là chủ đề của tôi muốn ghi
nhận ra đây. Tôi thích thơ của những thi sĩ thuộc nhóm thi
ca lãng mạn này, trong đó có Jacques Prévert với bài "Tình
Yêu Này" khi ông tỏ tình với người yêu:
"Tình yêu này |
Trong
các thi sĩ mà tôi xin trích thơ sẽ là bốn nhà thơ Nguyên
Sa, Nguyễn Bính, Xuân Diệu và Hồng Vũ Lan Nhi (HVLN), cộng
thêm chút gió ru từ thơ VHla được bàn luận về chủ đề
thi ca lãng man. Bạn tôi, anh Đỗ Văn Cường biếu tôi một
quyển tuyển tập nhiều tác giả hay thân hữu cùng nhau viết
về nhà thơ Nguyên Sa, để tri ân và tưởng nhớ đến ông
khi ông qua đời. Tôi mãi mê đọc bài của anh Vũ Hạ viết
về Nguyên Sa với nhiều thơ Nguyên Sa được trích gọn lại.
Nguyên Sa ra đi để lại một khoảng trống vắng nắng Sài
Gòn mà người đi trong nhớ nhung, rồi kỷ niệm của Nguyên
Sa về người em gái tuổi 13 chìa tay đón mưa rơi như bong
bóng vỡ đầy tay, Nguyên Sa trong khung nhạc bất hủ của Ngô
Thụy Miên, Nguyên Sa của màu vàng hoa cúc như màu áo em, Nguyên
Sa của mực tím đề tình thơ, Nguyên Sa của tháng 6 trời
mưa, mưa rơi mãi không dứt, Nguyên Sa của mùa thu Paris và
Nguyên Sa của sự lãng mạn khi nhìn tóc em mà lòng ngỡ như
từng áng mây bay trong tâm thức. Đó là thi nhân làm tôi nhớ
mãi từng câu ví von, từng lời thơ tâm sự dâng nỗi lòng
mà ông bộc lộ thật hồn nhiên, thật thiết tha. Vì yêu là
phải nói, mà nói là lời tâm sự khi yêu. Yêu là tâm trạng
tự nhiên mà thượng đế ban cho con người. Một khi nhịp
đập con tim dâng lên nỗi rung cảm, cái tần số rung động
đó đã khiến các thi nhân biến nguồn cảm hứng đó thành
những áng thơ bất tử cho vườn thi ca âm nhạc thêm phong
phú hơn.
|
Hãy
nghe Nguyên Sa tâm sự trong bài "Tương Tư" như sau:
"Có phải em mang trên áo bayKhi ta yêu, con tim ngân dài theo phím đàn, tâm tưởng kéo dài theo yếu tố thời gian qua đi. Từng nhịp tim, từng hơi thở, từng cung đàn, từng phút giây đều cho em, nét dịu dàng hiện trên ánh mắt đầy nhớ nhung: "Có phải rằng tôi chưa được quenTrong cung đàn nhớ nhung đó, sáng nay tôi tình cờ đọc bài thơ của chị Hồng Vũ Lan Nhi (HVLN), một nhà thơ nữ, vốn là nhà giáo trung học cùng thời với nhà giáo Trần Bích Lan, Nguyên Sa. Chị vốn theo khuynh hướng thi ca lãng mạn. Đọc thơ chị, đọc thơ của nhà giáo Phạm Mạnh Cương, rồi thơ của nhà giáo Trần Bích Lan cho ta thấy nhà giáo không bị những nguyên tắc mô phạm cứng rắn giết chết nguồn rung cảm của họ về thi ca yêu đương. Nền giáo dục hay thi ca nhân bản và khai phóng cứ cho con người phát huy nguồn rung cảm văn học của họ, miễn sao tác phẩm văn học được công chúng đón nhận hài hòa, nồng nhiệt. Đây là một đoạn trích dẫn trong bài thơ dài "Tiếng Dương Cầm" của nhà thơ HVLN: "Làm rộn rã trái tim buồn cô tịch,Nhà thơ nghe tiếng đàn mà tương tư phím nhạc. Một cõi mộng mơ đi về cô đơn sao khuya lấp lánh, và khúc nhạc dạo buồn thổn thức gót chân em. Trong nỗi niềm nhung nhớ cô liêu dâng tràn hồn thơ, Nguyên Sa sáng tác bài tình thơ "Ngừơi Em Sáng Trong Cô Độc" với lời thơ chờ đợi người em gái để rồi hao mòn tâm tư: "Có thơ sáng thắp trong từng ánh nguyệtNhớ em như nỗi hôn mê phủ lấp chân trời tương lai trước mặt. Cả cuộc đời vắng em như ngàn sao đêm vắng lặng trên nền trời tâm tối. Tình yêu ôi, tình yêu ! "Em đã đến chưa ? Sao đêm chợt vắngNguyên Sa có những xao xuyến về mùa thu. Mùa thu trong thơ nguyên Sa chứa đựng hồn thơ vui tươi như trong bài "Áo Lụa Hà Đông", anh quen em vào mùa thu tóc ngắn, em duyên dáng trong tà áo lụa Hà Đông để nhà thơ mãi dâng hồn thơ ấp ủ: "Em ở đâu, hỡi mùa thu tóc ngắn |
Mùa
thu của Nguyên Sa có nét chờ mong tích cực thì mùa thu nhớ
cố nhân của nhà thơ HVLN nghe như hồn đau buốt, chỉ là
mùa thu tưởng nhớ cô liêu, tâm tư khắc sâu hình bóng cũ
cố nhân:
"Giờ đây, tưởng nhớ người xưa,Trong bài "Gửi Cố Nhân" nhà thơ Nguyễn Bính chia xẻ tâm tư thao thức tựa như HVLN. YÙ thơ Nguyễn Bính ray rứt trong cơn mưa dầm gió bấc rét lạnh khi mơ tưởng bóng cũ của cố nhân: "Mưa dầm gió bấc cố nhân ơi !Trong một bài thơ khác, bóng cố nhân lại hiện về khi mà Nguyễn Bính mơ trong nỗi nhớ dịu dàng của bướm say hương sắc, hoa cười hé môi về người mà ông yêu: "Tôi chỉ thèm yêu lấy một lầnMột bài thơ bướm hoa khác, ông thố lộ tâm tình khi dòng đời đen bạc vì bị phụ tình như: "Ai đem rắc bướm lên hoaCó lẽ không còn gì đau đớn hơn khi được tin mùa thu em đi lấy chồng, gặp nhau lần cuối lòng tê tái khi chia ly trong đớn đau, trong buồn bã, Nguyễn Bính tâm sự trong bài "Đêm Cuối Cùng": "Hội làng mở giữa mùa thuEm đi lấy chồng coi như chấm dứt từ đây, em về làm vợ nguời ta, mùa thu đóng kín như buồng tằm dâu: "Tình tôi mở giữa mùa thuTrong ngày vui xác pháo tơ duyên của người yêu, Nguyễn Bính lại thổn thức tiếp qua bài "Lỡ Duyên": "Pháo ơi đừng nổ rộn ràngEm bỏ đi lấy chồng, hồn anh xót xa, con tim sẽ lặng thinh, nhưng yêu em anh vẫn cứ một lòng mãi yêu: "Dù rằng một chữ cũng thơNguyễn Bính vốn là thi sĩ của sự lãng mạn, tôi thích bài thơ "Tương Tư" của ông khi tôi học đệ tam, cái thời gian cho tôi chớm yêu và say thơ lãng mạn của Xuân Diệu và Nguyễn Bính. Và câu thơ dưới đây đã dính chặc hồn tôi từ dạo ấy: "Thôn Đoài ngồi nhớ thôn ĐôngĐọc thơ Nguyễn Bính cho tôi nghĩ về tâm trạng tương tư của chính mình: "Đêm về hồn mãi miên man |
Trong
khi đó Nguyễn Bính còn bài tương lòng khác mà tôi thích là
"Người Hàng Xóm". Hai người ở cạnh nhà, nhưng oái oăm thay
cái giậu mồng tơi lại chia cắt, cách trở hai tâm hồn yêu
trong cô đơn:
"Nhà nàng ở cạnh nhà tôiTrong bài "Lòng Yêu Thương", Nguyễn Bính tỏa tâm sự lòng như sau: "Yêu yêu yêu mãi thế này !Rồi nhà thơ lại tôn vinh, thờ phượng người mình yêu chính là vị nữ thần linh thiêng trong tâm hồn. Ngược về quá khứ 1940 khi Nguyễn Bính làm bài thơ này, khuynh hướng xã hội tại Việt Nam thời ấy vẫn còn khép kín chuyện tình yêu lứa đôi ngoài công cộng thì dư luận phải đồng ý là Nguyễn Bính thuộc lớp nhà thơ mới, vô cùng táo bạo và sự phóng khoáng của ông đã đi ra ngoài khuôn khổ thuận lợi của xóm làng hay xã hội cũ: "Ai yêu như tôi yêu nàngNăm 1941, ông sáng tác bài "Vì em", nhà thơ bảo rằng vì em mà ông làm thơ, để rồi nhớ mong, để rồi mơ được ôm em vào lòng, và để rồi hôn em bằng sự thơ ngây trong tâm hồn: "Tôi xin ôm lấy vào lòngCũng "Vì Em" mà nhà thơ muốn kính cẩn tôn thờ em sống mãi bên bờ sông yêu đương. Và bù lại chàng chỉ cần nàng ban cho nụ cười hay những lời ngọt ngào ái ân: "Tôi xin kính cẩn vọng thờĐó là bài "Vì Em" của Nguyễn Bính. Còn sự lãng mạn của Xuân Diệu trong thi ca như thế nào ? Ngày cũ của lớp đệ tam tôi thích bài "Vì Sao" của Xuân Diệu, chỉ mấy dòng thơ cho tôi say sưa ngâm nga, đã ru kỷ niệm cũ vào thuở biết mộng mơ vì khi đã yêu thì mơ mộng nhiều: "Làm sao cắt nghiã được tình yêuĐọc bài thơ "Vì Sao" của Xuân Diệu tôi thấy lòng bâng khuâng, xao xuyến để rồi tự hỏi chính mình biết "yêu" là gì không và rồi tôi làm thơ yêu, bạn nghe nhé: "Yêu ai, ai nhớ mộng nhiềuNói về thơ tiền chiến về yêu, người ta không thể không nghĩ đến bài thơ "Yêu" của Xuân Diệu, nó vốn đã thịnh hành, phổ quát trong dân gian, ít ra là câu đầu: "Yêu là chết trong lòng một ítRiêng tôi đã chẳng thuộc lời nhà thơ Xuân Diệu khi vướng vòng khổ lụy yêu đương, mà lại tự trấn an, tự nhủ khi cả quyết mình biết đắm say thú yêu đương, rồi tôi làm bài "Tôi yêu" nhắn gửi người em gái tôi mộng mơ về nàng: "Tôi yêu vì bởi tôi yêuNói về thơ hôn, Xuân Diệu là một trong các nhà thơ khá táo bạo đề cao nụ hôn trong thi ca. Ông sáng tác bài "Hôn" như sau: "Trời ơi ôm lấy say sưa |
Trong
niềm khát khao, sung sướng khi yêu nhau và rồi hôn nhau đến
lệ tuôn trào. Đó là biểu hiện cho tình yêu đích thật khi
con tim rung động dâng cao quá bờ xúc cảm. Nói đến đây
tôi bổng nhớ đến bài "Nụ Hôn Đầu" của nhà thơ nữ Hồng
Vũ Lan Nhi, chị sáng tác bài này năm 1960 trong cùng nhịp điệu
thổn thức tràn dâng, khi con tim xao xuyến đến rơi lệ vì
được hôn như sau:
"Nụ hôn đầu, ôi, sao đắm sayXuân Diệu lại tiếp bài thơ "Hôn" khi diễn tả về người yêu của mình: "Em hôn anh suốt một giờNhà thơ HVLN là một trong những nhà thơ nữ có thơ hôn thặng dư phong phú, tôi đọc nhiều áng thơ của chị, thơ chị làm mượt mà, trau chuốt chan chứa nỗi lòng, nhất là những xúc cảm từ con tim. Bài thơ hôn khác mà tôi ghi nhận là "Nụ Hôn Trinh Nguyên", nó cũng tượng trưng cho kỷ niệm dấu yêu đầu đời khi con tim chớm yêu của thuở thiếu thời: "Nụ hôn theo gió bay điKhi cơn bão tình đến cho nụ hôn thêm say đắm, cuồng nhiệt, hãy tận hưởng giấc nồng cuồng si vì yêu đương ngất ngây, khi tâm hồn tràn dâng ngàn sao lấp lánh của mùa ái ân đến trong bờ mắt em: "Mắt em lấp lánh sao rơiĐó là sự gợi nhớ ánh mắt đắm đuối khi người nữ được hôn. Xuân Diệu mô tả trong thơ ông về nụ hôn mà ông trao cho người yêu trong bài "Hôn Cái Nhìn" như sau: "Không phải anh hôn nơi mắtXuân Diệu đắm say trong cái nhìn của người yêu đượm không gian chứa chan sự dịu vợi vì ánh mắt biểu lộ sự đồng loã khi được hôn: "Xin em cho phép anh hônTrong niềm tin yêu dâng tràn tâm tư, VHla sáng tác bài "Gởi người tôi yêu" ấp ủ một thoáng nhẹ nhàng khi hôn em như thơ Xuân Diệu: "Gởi em một đóa hoa hồngTrong cái nhớ nhung, mãi vương vấn hình bóng người yêu, Xuân Diệu sáng tác bài "Vấn Vương": "Anh chả hiểu vì sao vấn vươngKhi người mình yêu thương nhiều mà tình không đến như ý muốn thì màn đêm trăn trở chỉ là nỗi niềm của nước mắt nhớ nhung: "Nằm đêm anh cứ thương emNhà thơ Xuân Diệu có nhiều áng thơ tự tình tiêu biểu cho mối tương lòng, những mối tình không trọn vẹn để cái hương thơ của ông trở nên lãng mạn vô cùng và nó như loài hoa bất tử trong vườn thơ Việt Nam: "Bữa nay lạnh, mặt trời đi ngủ sớm |
Trong
thi ca lãng mạn của những tác giả và tác phẩm trên khi mà
chiều dài của nỗi nhớ nhung chạy vào màn đêm vô tận,
thì nhịp tim dâng tiếng lòng mãnh liệt và giấc ngủ bị
chôn vùi trong lãng quên để thay thế bằng những áng thi ca
bất hủ. Cuộc đời theo luật tương đối, nên không có nguyên
tắc lý tưởng trong tình yêu, vì bản sắc tình yêu vốn trắc
trở và nhiêu khê mới nẩy sinh ra những tác giả hay tác phẩm
bất hủ cho đời vây. Vâng, chính những cái nhiêu khê trắc
trở hay những cái dở dang không trọn ven đó trong tình trường
mới là nguồn cảm tác được quần chúng ái mộ, tán thưởng
trong các lãnh vực thuộc bộ môn nghệ thuật như thơ, văn,
nhạc, kịch, phim ảnh và hội họa.
Trong sự ái mộ văn chương và cho tôi nỗi niềm ân tình gợi nhớ thi ca lãng mạn của những Nguyên Sa, Nguyễn Bính, Xuân Diệu, Jacques Prévert và Hồng Vũ Lan Nhi, VH muốn trình bày cái thầm kín riêng tư mà các tác giả đã bày biện nỗi lòng mình lên trên nhiều trang giấy. Và chiều dài cho những tình yêu mà họ đã trải qua, những nhớ mong của nhịp đập con tim dù xao xuyến dấu yêu hay dù thất vọng dở dang vẫn là những chuỗi suy tư dài như thời gian và định mệnh đưa đẩy họ vào cái không gian bất tận của nghiệp thi ca hay những mối tình đã vào dĩ vãng yêu thương chỉ còn lắng đọng lại trong văn chương sau này.
|
------------------------------------------------------------------------
* Ghi chú: VHLA xin chân thành cám ơn cô em Thụy Vi Paris đã giúp đỡ cung cấp nhiều tài liệu về thi ca Pháp văn về Jacques Prévert, Paul Verlaine, Félix Avers, Beaudelaire, Lamartine và Appolinaire. Nhưng khuôn khổ của bài viết giới hạn và bài lại chú trọng các thi sĩ Việt Nam ta, nên đã không trích dẫn hết. Tuy vậy trong phạm vi văn chương của nhân loại nói chung thì dù sao tiếng nói hay những rung cảm từ con tim của các thi sĩ lãng mạn vốn đi xa hơn trong tình yêu mà không phân biệt màu da, ngôn ngữ, tuổi tác hay thành phần xã hội. * Lời Pháp ngữ: Cet
Amour
Cet
amour
|
|