Cuộc
đời của Friedrich Nietzsche là sự cô đơn và đau đớn, tác
phấm của ông qua triết lý Siêu Nhân đã có ảnh hưởng rầt
lớn trong thế kỷ thứ XX. (1)
Triết-gia
và nhà văn Đức sinh ngày 15-10-1844, con một vị mục sư của
một vùng thôn quê tỉnh Saxe thuộc nước Phổ (Prusse), ông
tự nhận xuất thân giòng giõi quý tộc người Ba Lan bắt
buộc phải chạy tỵ nạn qua Đức vì bị truy hại tôn giáo.
Năm
1858, F. Nietzsche theo học tại trường danh tiếng Schulpforta
cho đến năm 1864.
Tiếp
theo ông sang Đại Học Bonn học môn Thần học, đặc biệt
là Triết học với giáo sư F.W. Ritschl. Khi vị giáo sư này
giảng dạy tại Leipzig, Nietzsche bỏ học ở Bonn đi theo học
tại Đại Học Leipzig .
Năm
1968 ông gặp nhà soạn nhạc nổi tiếng R. Wagner (1813-1883).
Năm
1869, với sự gởi gấm của Ritschl, lúc bấy giờ Nietzsche
25 tuổi, nên được bổ nhiệm chức vụ giáo sư triết học
tại Đại Học Bâle, Thụy Sĩ.
Chức
vụ này ông đã đảm nhiệm cho đến năm 1878 ; Năm sau đó
ông tình nguyện gia nhập đơn vị cứu thương của quân đội
Đức trong chiến dịch đánh Pháp nhưng vì sức khoẻ quá yếu
kém đã bắt buộc ông phải giải ngũ trước khi chiến tranh
chấm dứt.
Chịu
ảnh hưởng tư tưởng của Schopenhauer và một số quan niệm
thẩm mỹ của R. Wagner. Nhưng kể từ năm 1878 Nietzsche bất
đồng tư tưởng với Wagner
Năm
1879 cũng vì lý do sức khỏe Nietzsche buộc lòng từ bỏ chức
vụ giáo sư tại Đại Học Bâle để cống hiến toàn bộ
thời gian vào công việc sáng tác.
Năm
1884 quyển Zarathoustra đã nói như vậy (Also sprach Zarathoustra)
được cho ra mắt (2).
Bệnh
hoạn lại thêm sự đau khổ trong đời sống tình cảm cá
nhân (vào năm 1882, lời cầu hôn của ông với Lou Andréas Salomé
không được chấp nhận), buồn nản ông lang thang tại các
thành phố Venise, Gênes, Rome, Nice … Cơn bệnh ngày càng trầm
trọng, năm 1889 tại Turin, một thành phố lớn của Ý, một
cơn điên rồ đã quật ngã Nietzsche giữa đường phố, kể
từ ngày đó ông đã được mẹ và chị ông, Elisabeth Foerster
Nietzsche, chăm sóc tại Naumbourg và sau đó tại Weimar, nơi đây
ngày 25- 8- 1900, F. Nietzsche qua đời.
Friedrich
Nietzsche chỉ trích kịch liệt những giá trị cổ truyền,
và khẳng định rằng tư tưởng thiên chúa giáo được thiết
lập bởi giai cấp những người đang nắm quyền bính với
mục tiêu : cưỡng chế người dân phải tuân phục theo họ.
Nietzsche
trình bầy trong những luận cương của ông về sự đăng quang
của một trật tự mới sẽ lật đổ hệ thống cổ truyền
hiện hữu, trong trật tự mới đó ‘’siêu nhân‘’ (Ubermensch),
chấp nhận một thái độ cá nhân chủ nghĩa, đối kháng với
quần chúng. Ngoài ra ông khẳng định rằng con người không
phải : thượng đế cũng không phải thực sự được làm
sẵn mà nó là sự trở thành bởi thế (cũng giống như cuộc
đời) sự sáng tạo luôn luôn được tân trang, trốn chạy
không ngừng nghỉ về một sự kiện nào đó, để cũng lại
luôn vượt qua.
Những
công thức lớn của ông (ý chí của sức mạnh, sự quay lại
vĩnh viễn, siêu nhân…) đã được suy diễn một cách mâu
thuẫn thí dụ điển hình qua trường hợp cuá em gái ruột
ông : Chính người em gái ông đã phản bội một cách cùng
cực tư tưởng của Nietzsche khi lấy chồng, một người bài
Do Thái (antisémite) để sau đó phục vụ cho phe Cực hữu và
Đức Quốc Xã ; Elisabeth Foerster Nietzsche đã bóp méo ý nghiã
những tác phẩm Nietzsche đã làm việc dở dang vào năm 1884,
đặc biệt năm 1886, để phát hành dưới tựa đề La Volonté
de puissance.
TÁC
PHẨM CỦA F. NIETZSCHE :
·
Sự khai sinh ngành Bi kịch (Die Geburt der Tragödie, La Naissance
de la tragédie,1872.)
·
Những nhận định không hợp thời (Unzeitgemässe Betrachtungen,
Considérations intempestives, 1873-1876.)
·
Người, quá người (Menschliches, Allzumenschliches, Humain, trop
humain, 1879-1886).
·
Rạng đông (Morgenröte, Aurore, 1880-1881).
·
Sự hiểu biết vui vẻ (Die fröliche Wissenschaf, Le Gai savoir,
1881-1882).
·
Zarathoustra đã nói như vậy (Also sprach Zarathoustra, Ainsi parlait
Zarathoustra, 1883- 1885.
·
Bên kia cái Tốt và cái Xấu (Jenseits von Gut und Böse, Par-delà
le bien et le mal, 1886).
·
Phả bệ học của luân lý (Zur Genealogie der Moral, La Généalogie
de la morale, 1887).
·
Hoàng hôn của những thần tượng (Götzendämmerung, Crépuscule
des idoles, 1888).
·
Nietzsche chống lại Wagher) Nietzsche contra Wagner, 1888.
·
Trường hợp của Wagner (Der Fall Wagner, Le cas Wagner, 1888).
·
Kẻ chống Chúa (Der Antichrist, L'Antéchrist, 1888).
·
Ecce Homo, 1888
(1)
Siêu nhân là người không thừa nhận tất cả những giá trị
hiện tại.
Theo
Nietzsche thì tôn giáo hay đạo đức chỉ do con người bày
ra, chỉ làm trở ngại cho sự phát triển trên đường chinh
phục của siêu nhân. Bởi vậy siêu nhân chỉ có cách là đạp
đổ tất cả những trở ngại đó.
(2)
Sự Hiểu biết vui vẻ (Die fröliche Wissenschaf, 1881-1882) và
Zarathoustra đã nói như vậy (Also sprach Zarathoustra, 1884). Die
fröliche Wissenschaf, xem như là quyển mở đầu cho Also sprach
Zarathustra. Ðây là cuốn sách căn bản Triết học của Nietzsche.
Trong đây chứa tất cả những tư tưởng của siêu nhân. Thiên
Chúa giáo đã chế ngự thế giới mấy ngàn năm, và giờ đây
chúng ta phải tự giải thoát lấy. Ðể sáng tạo lại thế
giới, chúng ta phải là những đứa bé, là những vị thần...
Zarathoustra sau 10 năm suy nghiệm trên núi đã tìm ra chân lý
và xuống đồng bằng vào các đô thị để truyền bá tư
tưởng của mình. Zarathoustra khuyên mọi người hãy sống trong
hiểm nguy, sống sát núi lửa Vesuve, sống trong chiến tranh
và hãy sống với quả đất này.
[
Trở Về ]
