Chim
Việt Cà nh Nam
[
Trở VỠ]
[ Trang chủ ]
[ Tác giả
]
|
|
Thăm
Hà -Ná»™i lần thứ hai sau ngà y đất nÆ°á»›c chia đôi (1954) vÃ
gia đình di chuyển và o Saigon, miá»n Nam Viêt Nam, ngÆ°á»i viết
có nhiá»u thì giá» hÆ¡n thăm viếng và chụp hình những di tÃch
lịch sá» của Hà -Ná»™i và 36 phố cổ Hà -Ná»™i. NgÆ°á»i hÆ°á»›ng
dẫn đưa chúng tôi đi vòng vòng thăm phố cổ và đưa chúng
tôi đi ngang qua phố Tạ Hiện và hà ng Bạc, nơi có Nhà Hát
Cải Lương Hà -Nội.
Nhà Hát Cải LÆ°Æ¡ng Hà -Ná»™i Nhà hát Cải LÆ°Æ¡ng Hà -Ná»™i là má»™t nhà hát rất nhá» chỉ có 250 ghế ngồi, và rất cÅ©. Nó cÅ©ng không phải là má»™t di tÃch lịch sá» quan trá»ng mà chỉ Ä‘Æ¡n thuần là má»™t nhân chứng văn hóa đã trải qua nhiá»u thá»i đại từ thá»i Pháp thuá»™c đến giá». Và vì nó vẫn là nÆ¡i có những buổi trình diá»…n cải lÆ°Æ¡ng từ sau đệ nhất thế chiến nên nó vẫn còn được má»i ngÆ°á»i biết đến nhÆ° rạp Chuông Và ng hiện nay. Theo tà i liệu thu tháºp rải rác trên các trang nhà khác nhau của internet thì và o thá»i Pháp thuá»™c (cỡ năm 1883) thì hát chèo, rồi hát tuồng, rồi hát đình, ảnh hưởng ban đầu của văn hóa cung đình thÆ°á»ng được trình diá»…n ở cá»a Ä‘á»n, cá»a đình, dần dần được chÃnh phủ bảo há»™ biến hóa thà nh văn nghệ rạp hát theo kiểu Tây phÆ°Æ¡ng,có sà n diá»…n, có ghế ngồi. Rạp hát đầu tiên là rạp Hà ng Cót xây năm 1887, chuyên dà nh cho các gánh hát từ Tà u sang biểu diá»…n, và đôi khi có nhóm nhạc từ Pháp sang. Ngoà i nhiá»u rạp nhá» không kể ở đây, rạp Quảng Lạc nằm tại số 8 Ä‘uá»ng Tạ Hiện xây năm 1900 chuyên cho diá»…n tuồng, nhÆ°ng đến năm 1935 Ä‘uợc chuyển thà nh rạp diá»…n cải lÆ°Æ¡ng cho các ban từ trong Nam ra. Riêng rạp Chuông và ng hiện tại thì khoảng năm 1920, sau đệ nhất thế chiến (1914-1918) chÃnh phủ Pháp muốn khuyến khÃch dân chúng tham dá»± nhiá»u hÆ¡n vá» văn hóa để lãng quên việc nÆ°á»›c và quốc sá»± nên cho xây thêm nhà hát Thăng Long tại số 72 Hà ng Bạc (má»™t bức vách của nhà hát nằm trên góc phố Tạ Hiện). Lúc đầu rạp Thăng Long trình diá»…n tuồng và chèo, cho đến năm 1925 thì chuyển sang cải lÆ°Æ¡ng, đổi tên rạp thà nh Cải LÆ°Æ¡ng Hý Viện,, rồi thà nh rạp Tố NhÆ° (1941-1949) rồi rạp Văn Lang (1951-1954) do bà Kim Chung và ông Trần Viết Long là m chủ, rồi rạp Chuông Và ng từ 1954 cho đến hiện nay.
Trong hình Ä‘Ãnh kèm phÃa trên, chúng ta thấy có và i ngÆ°á»i ngoại quốc hiên diện. Hiện nay chung quanh khu vá»±c Tạ Hiện- Hà ng Bạc có rất nhiá»u dịch vụ liên quan đến du lịch cùng quán ăn lá» Ä‘Æ°á»ng san sát. Khu Tạ Hiện được mệnh danh là khu cho Tây ba lô (khách du lịch mang balô) và thức ăn khu nà y rất bình dân. NgÆ°á»i viết đã từng được nghe bố mẹ nhắc đến Ä‘oà n Kim Chung Tiếng Chuông Và ng Thủ đô từ ngà y còn sống ở Hà -ná»™i rồi di cÆ° và o Nam. Äoà n Kim Chung của ông bầu Long cÅ©ng di chuyển và o miá»n Nam và o năm 1954. Cải lÆ°Æ¡ng đất Bắc từ đâu mà ra? Cải lÆ°Æ¡ng là bá»™ môn văn nghệ xuất phát từ trong Nam và được xem nhÆ° là thà nh hình sá»›m nhất từ năm 1915-1917. Cải lÆ°Æ¡ng Nam bá»™ trên đất Bắc được cho rằng là nhỠông Sáu Súng (Nguyá»…n Văn Súng) đã là m quen thuá»™c vá»›i khán giả đất Bắc và o khoảng năm 1919. Ông Sáu Súng quê trong Nam, Ä‘i lÃnh sang Pháp, bị thÆ°Æ¡ng trở vá» nÆ°á»›c mÆ°u sinh bằng nghá» chá»›p bóng lÆ°u Ä‘á»™ng từ Nam qua Trung rồi ông chuyển qua gánh xiệc . Gặp lúc cải lÆ°Æ¡ng Nam bá»™ bắt đầu được Æ°a chuá»™ng, ông Sáu cho mang cải lÆ°Æ¡ng và o gánh xiệc. Äược khán giả tán thưởng ông Sáu Súng dần dần lÆ°u Ä‘á»™ng gánh xiệc cải luÆ¡ng của ông từ tỉnh nhá» lên táºn Hà Ná»™i và từ đó cải lÆ°Æ¡ng Nam bá»™ bắt đầu xâm nháºp và o Ä‘á»i sống ngÆ°á»i dân Hà thà nh. Sau gánh của ông Sáu Súng, nhiá»u gánh hát khác trong Nam cÅ©ng ra Bắc trình diá»…n. Trong thá»i kỳ nà y (1923-1927), những gánh hát tà i tỠđất Thăng Long cÅ©ng bắt đầu chÆ¡i cải lÆ°Æ¡ng và o nhÆ°ng vẫn còn ảnh hưởng của hát chèo. Và bắt đầu từ những năm 1930 vá» sau thì cải lÆ°Æ¡ng Nam bá»™ đã thuá»ng xuyên hiện diện ở Hà thà nh. Nói tóm tắt thì cải lÆ°Æ¡ng Nam bá»™ trên đất Bắc thà nh hình từ sá»± thoát thân của hát tuồng, hát chèo từ ngà n xÆ°a đất Bắc, hát bá»™i ở Trung và Nam phần, hòa hợp vá»›i cải lÆ°Æ¡ng từ miá»n Nam và o khoảng năm 1917. Và vì được chÃnh phủ bảo há»™ (Pháp) khuyến khÃch phát triển cùng sá»± tiếp tay của má»™t số ngÆ°á»i Æ°a chuá»™ng âm nhạc cổ truyá»n và cải lÆ°Æ¡ng miá»n Nam và o thá»i Ä‘iểm đó mà Cải lÆ°Æ¡ng Hà ná»™i còn hiện diện cho đến ngà y nay. Tà i liệu tham khảo: Nghệ Thuáºt Sân Khấu Việt Nam. Trần Văn Khải. NXB Xuân Thu Hồi Ký 50 Năm Mê Hát. VÆ°Æ¡ng Hồng Sển. NXB Phạm Quang Khai. http://www.cailuongvietnam.com/clvn/index.php http://vietnamclassical.files.wordpress.com/2012/09/lich-su-hat-boi-va-cai-luong2.pdf http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpham&action=detail&id=16404 |
|