Thành phố Điện ảnh/Cité du Cinéma - Phim trường lớn nhất Âu Châu

Luc Besson

Nằm cùng địa phận với sân vận động Stade de France và cũng là một biểu tượng quan trọng như sân vận động, Cité du cinéma là hoá thân của một trung tâm nhiệt điện thuộc Electricité de France (EDF) xây dựng từ 1933. Với phong cách Art Déco, nơi đây đã lôi cuốn Besson quay nhiều cảnh cho phim Nikita (1990) và Léon (1994). Nó nằm trong khu bình dân nên ông lại càng thích. Vào thời ông Braouezec là Thị trưởng Saint Denis (một trong những khu nhạy cảm nằm sát bên La Courneuve. La Courneuve là nơi mà Sarkozy khi còn làm Bộ trưởng nội vụ năm 2005 đã đòi tẩy rửa bằng máy Karcher), Luc Besson đã trình bày dự án này tuy thực tế bức thiết với ông, nhưng hoang tưởng với nhiều người, và nói "Nếu ông bảo tới luôn thì mình tới luôn". Braouezec là một trong những người ủng hộ và tin tưởng vào tương lai của dự án, cùng ý nghĩ muốn biến khu này thành thành phố của ngành điện ảnh. Nhưng vì bi quan vốn là "môn thể thao quốc gia" của dân Pháp, nên việc tìm ra số tiền 180 triệu euros quả là gay go, các nhà băng từ chối, cho đó là một cuộc phiêu lưu về lâu dài rất nguy hiểm. Lý do tài chánh khiến công trình chậm trễ, và Besson hầu như điêu đứng vì đã bỏ ra 20 triệu tiền túi mua khu EDF này và giao cho kiến trúc sư thảo chương trình. Nó chỉ bắt đầu vào năm 2010 khi ông tìm ra đối tác giàu sụ chịu chi: Vinci (công ty xây dựng, parking và xa lộ) và Caisse de dépôts.

Tốn 18 tháng để phá hủy cơ sở cũ, trừ khử chất độc amiante trong bê tông cốt sắt và vô số thứ linh tinh. Người ta hy vọng đây sẽ là một công trình đáng mơ nhất thế giới với 11.000m² cho sinh hoạt phim ảnh, 10.000m² cho 9 sàn quay (từ 600 đến 2100m²) với âm thanh cực kỳ hiện đại. Trong số này 5 sàn có hầm sâu 3m chứa nước cho những cảnh quay ngược từ dưới lên (contre-plongée) hay có thể chuyển thành hồ nước. Chung quanh là trường Cao đẳng Quốc gia Điện ảnh Louis Lumière ở Noisy-le-Grand dọn về (8.000m²), trường xi nê khác do Luc Besson tạo dựng, mở cửa vào đầu tháng 10, sẽ dạy xen kẽ cách thực hiện, viết kịch bản phim và sinh hoạt nghề nghiệp. Đây là điều đầu tiên có ở Pháp. Với thể thức này, học sinh có thể gặp siêu sao Hollywood ngay tại cà phê trong khuôn viên Cité. Lớp học miễn phí trong 2 năm, hoàn toàn không đặt điều kiện bằng cấp hay khả năng kinh tế, bởi Besson muốn giúp những em đam mê với ngành nghệ thuật thứ 7 mà không có khả năng theo con đường cổ điển. Trong 2700 đơn nộp, 60 được chấp nhận. Ngoài ra còn nhà ăn, văn phòng cho thuê..., tổng cộng cả thảy 62.000m² cho mọi sinh hoạt liên quan đến điện ảnh mà người ta cho rằng có thể cạnh tranh với các studio lớn của Mỹ do kích thước và phẩm chất. (Người ta nói vậy thì nghe vậy, chớ thấy Universal Studio coi bộ... rùng rợn hơn nhiều). Nhiều nhà sản xuất phim cỡ bự của Mỹ đã đến viếng thăm và hỏi giá. Người ta hy vọng trong vòng 1 năm, các studio sẽ đầy.

Thứ 7 (22-9) là ngày đặc biệt mở cửa cho mọi ngưòi xem, ghi danh trên Internet hoặc tại chỗ. Trời đẹp, nam phụ lão ấu hân hoan. Nhưng nhiều cặp trẻ phải tiếc hậm hụi ra về vì trẻ con dưới 8 tuổi không được phép vào. Mỗi nhóm từ 30 đến 45 người do một vị dẫn đi thăm thâm cung bí sử và giải thích. Bước vào sảnh dài 200m, cao 20m, kiến trúc cũ rất độc đáo của EDF còn giữ lại, rộng thênh thang có thể tổ chức nhiều sự kiện khác nhau, mà không có sưởi. Nghe nói gần Noel năm rồi có bữa chiêu đãi ở đây, ai cũng cóng. Trên cao, chiếc đồng hồ của EDF vẫn giữ nhịp đều, chắc nó nghĩ không làm điện thì đóng phim lại càng vui, và giữa sảnh là một máy làm điện giống đầu máy tàu lửa mà Besson muốn giữ làm kỷ niệm, nó cũng vui vẻ để người ta sơn linh tinh màu sắc rực rỡ làm ấm cúng căn phòng dài và lạnh. Khách được dẫn xem phòng quay số 6, nơi có đặt chiếc xe xanh trong phim Le Cinquième élément. Nghe nói phòng số 5 lớn nhất và bí mật nhất ưu tiên dành cho một ít quan khách, nơi có dàn dựng 2 căn nhà kiểu normande miền bắc Pháp cho phim Malavita mà Luc Besson đang thực hiện với Michelle Pfeiffer, Robert De Niro và Tommy Lee Jones, rồi Vingt ans d'écart với Virginie Efira, tiếp theo sẽ là phim dài với tài tử trứ danh Kevin Kostner vào tháng 11.

Cũng hơi cường điệu khi hướng dẫn viên bảo là các studio kín cổng cao tường tới nỗi nếu có 1 chiếc trực thăng đáp xuống thì studio bên cạnh không nghe ! Nhưng cánh cửa dày khoảng 15 cm và rất cao, tường được cách âm đặc biệt, thì cũng rất ấn tượng. Mặt chính Cité du cinéma quay vào phố, mặt bên kia vẫn giữ cửa kính kiểu của EDF, nhìn qua hàng cây bên đường và sông Seine thanh thản bước từng bước nhẹ. Người ta hỏi với Cité du cinéma, bộ mặt ngoại ô có thay đổi không? Besson quan niệm không cứ gì phải dồn hết vào trung tâm Paris, ông muốn biến vùng ngoại ô này thành một trong các trung tâm sinh hoạt điện ảnh. Hiện giờ thì khu này vẫn có vẻ an bình không nhộn nhịp, nhưng khi Cité đã thực sự đi vào sinh hoạt thì chắc chắn chẳng mấy chốc nó sẽ lên hàng đất vàng.

Với nghị lực và đam mê, Luc Besson đã chịu đựng bao khó khăn và vượt qua được để bây giờ ở Saint Denis, ông được xem là anh hùng. Và bây giờ với tương lai thấy ánh thái dương hăm hở trồi lên ở chân trời, anh hùng Luc Besson xin chính phủ thay đổi mức tiền crédit d'impôt (*) và phải được viết vào luật năm 2013 để có thể lôi cuốn các hãng sản xuất Mỹ dễ dàng hơn.

Hôm khai mạc, cựu Bộ trưởng Văn hoá Jack Lang cho rằng đây là một trong những ngọn hải đăng quan trọng của ngành điện ảnh và văn hoá Pháp. Riêng Luc Besson, nếu chỉ là nhà làm phim thì không nhiều người nhớ lắm, nhưng với Cité du cinema thì vị anh hùng này đang lừng lững bước vào lịch sử.

Xuân Sương
Paris, sept. 2012