Tên
gọi khác
Kẹo, Mọn, Cuối, Họ, Đan Lai, Ly Hà, Tày Pọng, Con Kha, Xá Lá Vàng
Nhóm ngôn ngữ
Việt - Mường
Dân số
51.000 người.
Cư trú
Sống ở miền tây tỉnh Nghệ An.
Đặc điểm kinh tế
Người Thổ làm rẫy trên cả đất dốc,
cả đất bằng, trồng lúa và gai là chính. Trong canh tác lúa,
ngoài cách thức chọc lỗ tra hạt, đồng bào còn gieo vãi
và dùng cày, bừa để lấp đất sau khi gieo. Cây gai cho sợi
đan nhiều vật dụng cần thiết: túi, võng, lưới bắt cá,
vó, lưới săn thú, v.v... Một tấm lưới săn thú cần đến
30-40 kg sợi gai. Cá, chim thú là nguồn thực phẩm quan trọng
đối với người Thổ và đồng bào có kinh nghiệm săn bắn,
đánh bắt cá. Bên cạnh đó, rừng cung cấp các loại rau,
quả, củ làm thức ăn thông thường cũng như khi đói kém..
Đồng bào không có nghề dệt vải.
Tổ chức cộng đồng
Trong làng người Thổ, quan hệ gắn bó
giúp đỡ lẫn nhau là nếp sống lâu đời. Theo tục cũ, toàn
bộ đất đai, rừng núi, sông suối là của chung dân gian,
mỗi người được quyền quản lý khi đang gieo trồng, được
quyền khai thác khi là dân sống trong làng.
Hôn nhân gia đình
Người Thổ có tục "ngủ mái": nam nữ
thanh niên được nằm tâm tình với nhau, nhất là vào dịp
tết, lễ hội, tuy nhiên không được có hành vi thiếu đúng
đắn bởi dư luận và luật tục rất nghiêm minh. Từ những
đêm "ngủ mái", họ chọn bạn trăm năm. Trong hôn nhân, nhà
trai phải tốn không ít tiền của và trước khi cưới, chàng
trai phải năng đến làm việc cho nhà vợ tương lai.
Tục lệ ma chay
Đám tang của người Thổ trước kia có
nhiều nét độc đáo. Họ dùng quan tài độc mộc, khiêng người
chết đi chôn thì để chân hướng về phía trước, còn mộ
thường để chân hướng xuôi theo chiều nước chảy.
Văn hóa
Xưa kia người Thổ có nhiều ca dao, tục
ngữ, câu đố, truyện cổ, các điệu ca hát của người lớn,
những bài đồng dao của trẻ em, v.v... Song vốn văn nghệ
dân gian Thổ đến nay đã bị quên lãng, mất mát nhiều.
Nhà cửa
Người Thổ quen sống trên nhà sàn, nhưng
nhà của họ không có gì đặc biệt. Ơở vùng Lâm La nhà
sàn của người Thổ giống hệt nhà người Mường... Ơở
những xã phía Nam, nhà người Thổ lại giống nhà người
Thái. Nay nhiều nơi người ta đã chuyển sang nhà ở đất
theo kiểu nhà người Việt.
Trang phục
Khó nhận ra cá tính tộc người. Đồ mặc
có nơi giống như y phục của người Kinh nông thôn nửa thế
kỷ về trước, có nơi phụ nữ dùng cả váy mua của người
Thái. Ơở vùng Thổ phổ biến tập quán phụ nữ đội khăn
vuông trắng, còn khăn tang là khăn trắng dài.
[ mục lục ]