Tên
gọi khác
Ka Beo, Pen ti lô lô
Nhóm ngôn ngữ
Ka đai
Dân số
400 người.
Cư trú
Sống tập trung ở vùng biên giới Việt
- Trung thuộc các huyện Đồng Văn, Yên Minh, Mèo Vạc tỉnh
Hà Giang.
Đặc điểm kinh tế
Người Pu Péo chủ yếu sống bằng nghề
làm nương và ruộng bậc thang, trồng ngô, lúa, mạch ba góc,
đậu... Trong sản xuất, đồng bào dùng công cụ cày, bừa;
dùng trâu, bò làm sức kéo. Lương thực chính trong bữa ăn
thường ngày là bột ngô đồ chín.
Hôn nhân gia đình
Mỗi dòng họ có hệ thống tên đệm riêng
dùng đặt tên lần lượt cho các thế hệ kế tiếp nhau. Trai
gái các họ kết hôn với nhau theo tập tục: Nếu con trai họ
này đã lấy con gái họ kia, thì mãi mãi con trai họ kia không
được lấy vợ người họ này. Nhiều người dân tộc khác
cũng đã trở thành dâu, rể của các gia đình Pu Péo. Nhà
trai cưới vợ cho con, sau lễ cưới con gái về nhà chồng.
Con cái lấy họ theo cha và người cha, người chồng là chủ
nhà.
Tục lệ ma chay
Nghi thức tang lể của người Pu Péo gồm
lễ làm ma và lễ chay.
Văn hóa
Pu Péo là một trong số rất ít dân tộc
hiện nay còn sử dụng trống đồng. Trước kia, trống được
dùng phổ biến nhưng đến nay đồng bào chỉ dùng trong ngày
lễ chay. Theo phong tục Pu Péo, có trống "đực", trống "cái"
được ghép với nhau thành cặp đôi. Hai trống treo quay mặt
vào nhau, một người đứng giữa cầm củ chuối gõ trống
phục vụ lễ cúng.
Nhà cửa
Mặc dù hiện nay người Pu Páo nhà đất
là chính. Nhưng đồng bào còn nhớ rất rõ là sau khi đến
Việt Nam khá lâu hãy còn ở nhà sàn.
Nhà đất hiện nay rất giống nhà người
Hoa cùng địa phương. Nhưng cách bố trí trên mặt bằng sinh
hoạt có khác.
Bộ khung thường được làm bằng gỗ tốt,
thường thuê thợ người Hán làm.
Điểm đáng chú ý là trong nhà của người
Pu Péo còn có gác xép. Gác này là nơi để đồ đạc, lương
thực... Khi nhà có thêm người thì các con trai, người già
lên gác ngủ.
Trang phục
Có cá tính riêng trong chủng loại trong
cách sử dụng và trang trí.
+ Trang phục nam
Hàng ngày họ mặc áo cánh ngắn loại xẻ
ngực, màu chàm. Quần là loại lá tọa cùng màu. Trong dịp
lễ, tết nam giới thường đội khăn chàm quấn theo lối chữ
nhân, mặc áo dài xẻ nách phải, màu chàm hoặc trắng.
+ Trang phục nữ
Phụ nữ Pu Péo thường để tóc dài quấn
quanh đầu, cài bằng lược gỗ, hoặc bên ngoài thường đội
khăn vuông phủ lên tóc buộc thắt ra sau gáy. Trong ngày cưới
cô dâu còn đội mũ xung quanh được trang trí hoa văn theo bố
cục dải băng và đính các bông vải. Phụ nữ thường mặc
hai áo: áo trong là chiếc áo ngắn cài cúc nách phải, màu
chàm không trang trí hoa văn, có đường viền điểm xuyết
ở cổ áo, áo ngoài là loại xẻ ngực, cổ và nẹp trước
liền nhau, không cài cúc, ống tay áo, nẹp áo và gấu áo được
trang trí hoa văn nhiều màu. Váy là loại dài đen, quanh gấu
được trang trí hoa văn, hoặc có loại trang trí cả ở giữa
thân váy. Phía ngoài váy còn có 'yếm váy' (kiểu tạp dề).
Đáng lưu ý chiếc thắt lưng dài màu trắng, hai đầu được
trang trí hoa văn màu sặc sỡ trong bố cục hình thoi đậm
đặc. Khi mặc váy, hai đầu thắt lưng buông dài xuống hết
thân váy. Chị em ưa mang đồ trang sức vòng cổ, vòng tay,
đi giày vải.
[ mục lục ]