Tên
gọi khác
Ngái Hắc Cá, Lầu Mần, Hẹ, Sín, Đàn, Lê. Tên tự gọi chung là Sán Ngái (người miền núi)
Nhóm ngôn ngữ
Hoa
Dân số
1.154 người.
Cư trú
Cư trú ở Quảng Ninh, Hà Bắc, Lạng Sơn,
Cao Bằng, Bắc Thái, thành phố Hồ Chí Minh
Đặc điểm kinh tế
Người Ngái sống chủ yếu bằng nghề
làm ruộng trồng lúa. Ơở vùng hải đảo, ven biển thì đánh
cá là chính. Đồng bào có truyền thống đào kênh, mương,
đắp đập, tạo hồ nước, đắp đê biển, có những nghề
thủ công như dệt chiếu, làm mành trúc, rèn, mộc, nung vôi,
làm gạch ngói...
Hôn nhân gia đình
Trong gia đình, người chồng quyết định
mọi việc lớn, con trai được coi trọng, con gái không được
chia gia tài khi cha mẹ chết và phải về nhà chồng sau khi
cưới.
Xưa kia, trai gái Ngái được cha mẹdựng
vợ gả chồng phải trải qua hai lần cưới: lễ thành hôn
và lễ nhập phòng. Để cưới vợ cho con, nhà trai chủ động
chọn tìm đối tượng dạm hỏi. Khi có thai, phụ nữ Ngái
kiêng cữ rất cẩn thận: không ăn ốc, thịt bò, dê, không
may vá hay mua quần áo. Sau khi sinh con 60 ngày đối với con
đầu, 40 ngày đối với con thứ, người sản phụ mới được
đến nhà mẹ đẻ của mình.
Tục lệ ma chay
Theo phong tục Ngái, người chết được
tổ chức đám ma chu đáo. Sau khi chôn cất được cúng vào
dịp 21 ngày, 35 ngày, 42 ngày, 49 ngày, 63 ngày, 70 ngày, 3 năm
thì làm lễ đoạn tang.
Văn hóa
Người Ngái có lối hát giao duyên nam nữ,
gọi là Sường cô, rất phong phú. Có thể hát đối nhau 5
đến 7 đêm liền vẫn không bị trùng lặp. Tục ngữ có ý
nghĩa răn dạy về kinh nghiệm làm ăn, về cách sống. Nhiều
trò chơi được ưa thích như múa sư tử, múa gậy, chơi rồng
rắn.
Nhà cửa
Người Ngái thường lập thôn xóm ở sườn
đồi, thung lũng hoặc ven biển, trên đảo. Nhà phổ biến
là nhà ba gian hai chái
Trang phục
Trang phục Ngái giống người Hoa (Hán).
Ngoài quần áo, đồng bào còn đội mũ, nón các loại tự
làm từ lá, mây tre, đồng thời đội khăn, che ô.
[ mục lục ]