Tên
gọi khác
Bru, Vân Kiều, Mang Cong, Trì, Khùa
Nhóm ngôn ngữ
Môn - Khmer
Dân số
40.000 người.
Cư trú
Cư trú tập trung ở miền núi các tỉnh
Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế.
Đặc điểm kinh tế
Người Bru-Vân Kiều sống chủ yếu nhờ
làm rẫy và làm ruộng. Việc hái lượm săn bắn và đánh
cá là nguồn cung cấp thức ăn quan trọng. Đồng bào nuôi
gia súc, gia cầm, trước hết cho các lễ cúng, rồi sau đó
mới là cải thiện bữa ăn. Nghề thủ công chỉ có đan chiếu
lá, gùi...
Hôn nhân gia đình
Con trai, con gái Bru-Vân Kiều được tự
do yêu nhau và cha mẹ thường tôn trọng sự lựa chọn bạn
đời của con. Trong lễ cưới của người Bru-Vân Kiều, bao
giờ cũng có một thanh kiếm nhà trai trao cho nhà gái. Cô dâu
khi về nhà chồng thường trải qua nhiều nghi lễ phức tạp:
bắc bếp, rửa chân, ăn cơm chung với chồng... Trong họ hàng,
ông cậu có quyền quyết định khá lớn đối với việc lấy
vợ, lấy chồng cũng như khi làm nhà, cúng quải của các cháu.
Văn hóa
Người Bru-Vân Kiều yêu văn nghệ và có
vốn văn nghệ cổ truyền quý báu. Nhạc cụ có nhiều loại:
trống, thanh la, chiêng núm, kèn (amam, ta-riềm, Khơ-lúi, pi),
đàn (achung, pơ-kua...). Đồng bào có nhiều làn điệu dân
ca khác nhau: chà chấp là lối vừa hát vừa kể rất phổ
biến; "sim" là hình thức hát đối với nam nữ. Ca dao, tục
ngữ, truyện cổ các loại của đồng bào rất phong phú.
Nhà cửa
Người Bru-Vân Kiều ở nhà sàn nhỏ, phù
hợp với quy mô gia đình thường gồm cha, mẹ và các con chưa
lập gia đình riêng. Nếu ở gần bờ sông, suối, các nhà
trong làng tập trung thành một khu trải dọc theo dòng chảy.
Nếu ở chỗ bằng phẳng rộng rãi, các ngôi nhà trong làng
xếp thành vòng tròn hay hình bầu dục, ở giữa là nhà công
cộng. Ngày nay làng của đồng bào ở nhiều nơi đã có xu
hướng ở nhà trệt.
Trang phục
Khố - Aáo - Váy. Với đặc điểm áo nữ
xẻ ngực màu chàm đen và hàng kim loại bạc tròn đính ở
mép cổ và hai bên nẹp áo. Váy trang trí theo các mảng lớn
trong bố cục dải ngang.
+ Trang phục nam
Nam để tóc dài, búi tóc, ở trần, đóng
khố. Trước đây thường lấy vỏ cây sui làm khố, áo.
+ Trang phục nữ
Gái chưa chồng búi tóc về bên trái, sau
khi lấy chồng búi tóc trên đỉnh đầu. Trước đây phụ
nữ ở trần, mặc váy. Váy trước đây không dài thường
qua gối 20-25 cm. Có nhóm mặc áo chui đầu, không tay, cổ khoét
hình tròn hoặc vuông. Có nhóm nữ đội khăn bằng vải quấn
thành nhiều vòng trên đầu rồi thả sau gáy, cổ đeo hạt
cườm, mặc áo cánh xẻ ngực, dài tay màu chàm cổ và hai
nẹp trước áo có đính các 'đồng tiền' bạc nhỏ màu sáng,
nổi bật trên nền chàm đen tạo nên một cá tính về phong
cách thẩm mỹ riêng trong diện mạo trang phục các dân tộc
Việt Nam.
[ mục lục ]