(VietNamNet)
- Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống
đặc sắc của miền Trung nói chung, Quảng Nam nói riêng. Vào
mỗi dịp lễ Tết, ở vùng nông thôn rất phổ biến trò chơi
này. Ban đầu, trò chơi chỉ mang tính chất gia đình, về sau,
cứ mỗi độ xuân về, người ta dựng những chòi cao trên
bãi đất trống thu hút khách thập phương đến tham gia...
|
Hội quê.
|
Ngày
Tết, người đi xa vừa về đến đầu thôn đã nghe tiếng
hô bài chòi giục giã. Những chòi lợp mái rạ ngày mùa còn
thơm hương nếp, những cây cờ con ngũ sắc trên bàn cái rồi
tiếng hô, tiếng mõ vang dậy một góc làng như thúc giục
các cụ, các bà, các em nhỏ đến xin những con bài thử vận
đầu năm.
Có
thể nói đã là người miền Trung thì đều biết chơi bài
chòi. Hát bài chòi từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần
không thể thiếu của người dân nông thôn miền Trung. Người
ta sáng tác những câu hò, làn điệu dân ca... trong quá trình
chơi. Văn chương bài chòi là văn chương bình dân, nhưng nghe
kỹ vẫn thấy chất thơ lai láng. Bộ bài chơi gồm 30 con bài
in mộc bản theo lối thủ công, được dán trên những thanh
tre vót mỏng. Người quản trò được gọi là "ông hô hiệu",
là người có kiến thức văn chương, có tài ứng đối dí
dỏm, có thể độc diễn với tiếng trống, tiếng đàn cò,
tiếng phèng la... Khi con bài được rút ra, ông hiệu bắt đầu
chạy lăng xăng, miệng không ngớt xướng to những câu thơ,
câu vè ghép với tên những con bài ngộ nghĩnh, khiến người
lớn lẫn đám trẻ con cười ngặt nghẽo. Tuỳ theo mỗi địa
phương mà tên gọi các con bài khác nhau từ nhất trò, nhì
nghèo, ba bụng, tứ giống, tám tiền, chín xe... cho đến sưa,
dóng, xơ, quăng, ầm, voi, rún...
|
Chuẩn
bị chòi chơi bài.
|
Người chơi có thể mua một hoặc nhiều thẻ cho
mỗi lần chơi. Ông hô hiệu xáo thẻ trong ống lon rồi rút
một thẻ bất kỳ. Mỗi đợt chơi đều có người trúng.
Người chơi khi nghe hô trúng con bài của mình thì đáp to,
lập tức sẽ được trao một chiếc cờ nhỏ màu đỏ. Sau
đó, cuộc chơi tiếp tục cho đến khi có người trúng đủ
ba con bài trong cùng một thẻ. Giải thưởng được trao bằng
tiền mặt, chỉ độ vài ba chục nghìn đồng nhưng niềm vui
thì thật lớn; mà người không trúng cũng vui!
|
Già trẻ
đều náo nức vào cuộc chơi.
|
Người
chơi sành bài chòi chỉ cần nghe câu hô đầu tiên là có thể
đoán ra con bài, ví như: "Chồng nằm chính giữa - hai vợ
hai bên - lấy chiếu đắp lên - gọi là ba bụng - ơ con
ba bụng!", "Đi đâu mang sách đi hoài - Cử nhân không đậu,
Tú tài cũng không - con nhất trò nó vừa ra xong" hay
như "Hai bên chòi lẳng lặng mà nghe - róc rách ống tre con
gì nó ra đây? - anh trai Kim Bồng đi bán chiếu tre - gặp em
gái nhỏ bên sông Thu Bồn - thương ai lòng thấy bồn
chồn - đêm nằm thao thức chiếu bông anh gối đầu - con chín
gối nó ra rồi"...
Đánh
bài chòi là một trò chơi giải trí mang tính văn chương bình
dân. Cái thú của bài chòi không nằm ở ăn thua đỏ đen mà
chủ yếu là vui đầu năm cùng bà con làng xã. Điệu hát bài
chòi khẳng khái, rắn rỏi cũng vì thế trở thành máu thịt
trong lòng người miền Trung xa xứ, gợi nhớ đến nao lòng...