Tên
gọi khác
Việt
Nhóm ngôn ngữ
Việt - Mường
Dân số
65.000.000 người.
Cư trú
Người Kinh cư trú khắp tỉnh, nhưng đông
nhất là các vùng đồng bằng và thành thị.
Đặc điểm kinh tế
Người Kinh làm ruộng nước. Trong nghề
trồng lúa nước, người Kinh có truyền thống đắp đê, đào
mương. Nghề làm vườn, trồng dâu nuôi tằm, nghề nuôi gia
súc và gia cầm, đánh cá sông và cá biển đều phát triển.
Nghề gốm có từ rất sớm.
Người Kinh có tập quán ăn trầu cau, hút
thuốc lào, thuốc lá, uống nước chè, nước vối. Ngoài cơm
tẻ, cơm nếp, còn có cháo, xôi. Mắm tôm, trứng vịt lộn
là món ăn độc đáo của người Kinh.
Tổ chức cộng đồng
Làng người Kinh thường trồng tre bao bọc
xung quanh, nhiều nơi có cổng làng chắc chắn. Mỗi làng có
đình là nơi hội họp và thờ cúng chung.
Hôn nhân gia đình
Trong gia đình người Kinh, người chồng
(người cha) là chủ. Con cái lấy họ theo cha và họ hàng phía
cha là "họ nội", còn đằng mẹ là "họ ngoại'. Con trai đầu
có trách nhiệm tổ chức thờ phụng cha mẹ, ông bà đã khuất.
Mỗi họ có nhà thờ họ, có người trưởng họ quán xuyến
việc chung.
Hôn nhân theo chế độ một vợ một chồng.
Việc cưới xin phải trải qua nhiều nghi thức, nhà trai hỏi
vợ và cưới vợ cho con. Người Kinh coi trọng sự trinh tiết,
đức hạnh của các cô dâu, đồng thời chú ý đến gia thế
xuất thân của họ.
Văn hóa
Vốn văn học cổ của người Kinh khá lớn:
có văn học miệng (truyện cổ, ca dao, tục ngữ), có văn học
viết bằng chữ (những áng thơ, văn, bộ sách, bài hịch).
Nghệ thuật phát triển sớm và đạt trình độ cao về nhiều
mặt: ca hát, âm nhạc, điêu khắc, hội họa, múa, diễn xướng.
Hội làng hàng năm là một dịp sinh hoạt văn nghệ rôm rả,
hấp dẫn nhất ở nông dân.
Nhà cửa
* Nhà người Việt miền Bắc:
Nhà người Việt miền Bắc có nhiều kiểu,
nhiều dạng khác nhau thể hiện ở kết cấu bộ khung nhà,
chủ yếu là ở các kiểu vì kèo, ở bình đồ, (tổ hợp
nhà ), ở tổ chức mặt bằng sinh hoạt... Song kiểu nhà ba
gian hai chái với vì kèo suốt - giá chiêng - sáu hàng cột
là tiêu biểu hơn cả. Cũng có thề là vì kẻ chuyền (một
biến dạng gần của vì kèo suốt). Tổ hợp hai nhà : nhà
chính và nhà phụ kết hợp với nhau theo hình "thước thợ
". Mặt bằng sinh hoạt : gian giữa đặt bàn thờ tổ tiên,
phản gỗ (ghế ngựa) dành cho chủ nhà và bàn ghế tiếp khách.
Hai gian bên của gian giữa kê giường tủ giành cho các thành
viên nam trong nhà. Hai gian chái có vách (đố hoặc tường)
ngăn với ba gian giữa. Trong các gian này dành cho sinh hoạt
của các thành viên nữ, đồng thời còn là nơi để cất
lương thực và các thứ lặt vặt khác. Đó là ngôi nhà chính,
còn nhà phụ : một gian hai chái, vì kèo thường đơn giản
(vì kèo cầu hoặc vì kèo - ba cột). nhà này thường là nhà
bếp kết hợp làm nơi để nông cụ, cối xay, cối giã, và
chuồng trâu...
* Nhà người Việt miền Trung:
Nhà miền Trung, một kiểu nhà rất phổ
biến, đó là nhà rường. Vì kèo bốn cột không có giá chiêng,
đặt trên lưng trếng (xà lòng) của hai vì kèo gian giữa người
ta đặt một cái giương dùng làm kho. Yếu tố này chúng ta
có thể thấy ở nhà một số cư dân thuộc ngôn ngữ Môn-Khơ
me cực nam Trung Bộ : Mạ, Chil. Cơ ho, Xtiêng...Cách bố trí
trong nhà có khác nhà miền Bắc đôi chút.
Nói đến nhà miền Trung còn phải kể đến
một kiểu nhà khá đặc biệt, đó là nhà lá mái. Nhà gồm
hai lớp nóc : lớp trong bằng đất, lớp ngoài lợp lá, chủ
yếu là để chống gió Lào.
Trang phục
Có đủ các chủng loại y phục khăn áo,
váy, quần, khố (trước đây), mũ nón, giày dép... và trang
sức. Có đặc trưng riêng về phong cách mỹ thuật khác với
các dân tộc cùng nhóm ngôn ngữ và lân cận.
+ Trang phục nam
Trang phục thường nhật:
Nhìn chung người Việt (Bắc, Trung, Nam),
thường ngày mặc áo cách nâu, xẻ ngực, cổ tròn, xẻ tà,
hai túi dưới. Đây là loại áo ngắn mặc với quần lá tọa
ống rộng. Đó là loại quần có cạp hoặc dùng dây rút.
Trước đây nam để tóc dài, búi tó, hoặc thắt khăn đầu
rìu, đóng khố...
Trong lễ, tết, hội hè:
Nam thường mặc áo dài màu đen, hoặc loại
vải the có lót trắng bên trong, đầu đội khăn xếp, quần
tọa màu trắng. Đó là loại áo dài, xẻ nách phải không
trang trí hoa văn, nếu có chỉ là loại hoa văn dệt cùng màu
tinh tế trên vải. Chân đi guốc mộc.
+
Trang phục nữ
Trang phục thường nhật:
Phụ nữ miền Bắc và bắc Trung bộ thường
mặc áo cách ngắn vải nâu phía trong mặc yếm. Đó là loại
áo cổ tròn, viền nhỏ, tà mở; nếu mặc với yếm thì thường
không cài cúc ngực. Chiếc yếm màu vàng tơ tằm hay hoa hiên,
nâu non, là vuông vải mang chéo trước ngực, góc trên khoét
tròn hay chữ v để làm cổ. Cổ yếm có dải vải buộc ra
sau gáy, dưới có hai dải vải dài buộc sau lương hình chữ
nhật hoặc tam giác. Váy là loại váy kín (ống), có nơi mặc
ngắn đến ống chân như Bắc và Trung bộ. Thắt lương là
bao lương bằng vải màu (có nơi gọi là ruột tượng) quấn
ra ngoài cạp váy. Khi ra đường họ thường mang khăn vuông
đội theo lối "mỏ quạ" hoặc các loại nón: thúng, ba tầm...
Trung phục trong lễ, tết, hội hè:
Trong những dịp này phụ nữ Việt thường
mang áo dài. Aáo dài có hai loại: Loại xẻ ngực buông vạt
không cài cúc bên trong thường mặc áo 'cổ xây' cho kín đáo;
loại thứ hai là loại áo năm thân, xẻ nách phải cổ đứng.
Có loại mặc theo lối vạt đè chéo lên nhau dùng dây lưng
buộc ngang thân rồi buông xuống phía trước. Họ thường
để tóc dài vấn khăn thành vành tròn quanh đầu, ngoài trùm
khăn hoặc đội nón ba tấm, nón thúng. Các thiếu nữ thường
búi tóc đuôi gà. Mùa rét phổ biến quấn trên đầu chiếc
khăn vuông màu thâm. Đồ trang sức thường mang là các loại
trâm, vòng cổ, hoa tai, nhẫn, vòng tay mang phong cách từng vùng.
Phụ nữ Nam Bộ thường ngày mặc áo bà
ba với các kiểu cổ tròn, cổ trái tim, cổ bà lai. Phụ trang
đi kèm với bộ bà ba là chiếc khăn rằn thường có ô vuông
xen kẽ hai màu, là loại khăn có nguồn gốc của người khơ
me mà người Việt đã ảnh hưởng. Chiếc nón lá có sườn
nón gồm những nan tre xếp thẳng dọc và khoảng 16 vòng nan
tre xếp tròn đường kính từ nhỏ xíu trên đỉnh nón đến
lớn dần theo vành nón. Ngày nay, chiếc nón lá thường được
sử dụng trong lớp phụ nữ bình dân và ở vùng nông thôn,
vì chức năng của nó phần lớn che nắng cho người lao động
vất vả, nên phải chắc bền và tương đối cứng cáp chớ
không nhẹ nhàng, mỏng manh như nón lá bài thơ ở Huế.
[ mục lục ]