Tên
gọi khác
Brạo
Nhóm ngôn ngữ
Môn - Khmer
Dân số
200 người.
Cư trú
Tập trung ở làng Đăk Mế, xã Bờ Y, huyện
Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum
Đặc điểm kinh tế
Dân tộc Brâu đã bao đời du canh du cư.
Người Brâu chủ yếu đốt rừng làm rẫy để trồng các
loại lúa, ngôi, sắn, với công cụ sản xuất thô sơ như:
rìu, rựa và chiếc gậy chọc lỗ tra hạt, năng suất cây
trồng thấp.
Hôn nhân gia đình
Thanh niên nam nữ Brâu được tự do lấy
vợ, lấy chồng. Nhà trai tổ chức hỏi vợ phải nộp lễ
vật cho nhà gái, nhưng đám cưới thì tiến hành tại nhà
gái, và chàng rể phải ở lại nhà vợ khoảng 2 đến 3 năm
rồi mới được làm lễ đưa vợ về ở hẳn nhà mình.
Tục lệ ma chay
Theo phong tục người Brâu, người chết
được đưa ra khỏi nhà, cho vào quan tài độc mộc và quàn
tại một căn nhà riêng do dân làng dựng lên. Mọi người
đến chia buồn, gõ chiêng cồng, mấy ngày sau mới mai táng.
Những ché, gùi, dao, rìu... bỏ lại trong nhà mồ là số của
cải gia đình cho người chết.
Văn hóa
Người Brâu ưa thích chơi cồng chiêng và
các nhạc cụ cổ truyền. Chiêng cồng có các loại khác nhau.
Đặc biệt có bộ chiêng tha (chỉ gồm hai chiếc) nhưng có
thể trị giá từ 30 đến 50 con trâu. Các thiếu nữ thường
chơi Krông pút là nhạc cụ gồm 5-7 ống lồ ô dài ngắn không
đều nhau đem ghép với nhau, tạo âm thanh bằng đôi bàn tay
vỗ vào nhau ngoài miệng ống. Khi ru con hoặc trong đám cưới...
người Brâu có những điệu dân ca thích hợp. Những trò thả
diều, đi cà kheo, đánh phết cũng là sinh hoạt vui chơi của
thanh thiếu niên.
Nhà cửa
Nhà của người Brâu có những đặc điểm
rất dễ nhận, ít thấy ở nhà những dân tộc khác.
Trước hết là người Brâu rất chú trọng
làm đến việc làm đẹp cho ngôi nhà. Điều này được thể
hiện ở các kiểu "sừng đầu đốc". Chỉ trong một làng
nhỏ mà chúng tôi đã thấy bốn kiểu khác nhau. Chạy dọc
theo sống nóc người ta còn dựng một dải trang trí không
chỉ đẹp mà còn rất độc đáo.
Bộ khung nhà với vì kèo đơn giản, vách
che nghiêng theo thế "thượng khách hạ thu".
Cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt:
vào nhà từ phía đầu hồi. Thang bắc lên một gian hồi để
trống rồi mới vào nhà. Cách bố trí trên mặt sàn của gian
hồi này cũng rất đặc biệt. Mặt sàn chia làm ba phần với
các độ chênh khác nhau.
Trong nhà chia đôi theo chiều dọc, nửa
về bên trái, một phần dành cho con gái, còn lại là nơi sinh
hoạt của con trai về ban ngày vì đêm họ ra ngủ tại nhà
rông. Còn nửa kia đặt bếp.
Trang
phục
Tồn tại một loại hình trang phục đơn
giản và có cá tính trong tạo hình và trang trí. Người Brâu
có tục xăm mặt, xăm mình và cà răng. Phụ nữ đeo nhiều
vòng trang sức ở tay chân và cổ.
+ Trang phục nam
Nam ở trần đóng khố. Đến tuổi 14, 15,
16 tuổi phải cưa bốn răng cửa hàm trên, và thường xăm
mặt, xăm mình.
+ Trang phục nữ
Phụ nữ để tóc dài hoặc cắt ngắn.
Xưa mình trần, mặc váy. Đó là loại váy hở, quấn quanh
thân. Thân váy được xử lý mỹ thuật ở phần đầu váy
và chân váy với lối đáp các miếng vải khác màu có các
sọc đen ngang đơn giản chạy ngang thân váy. Mùa lạnh họ
mang chiếc áo chui đầu, cộc tay, khoét cổ. Đây là loại
áo ngắn thân thẳng, tổng thể áo có hình gần vuông. Thân
áo phía mặt trước và sau được xử lý mỹ thuật cũng theo
nguyên tắc như váy. Toa õn bộ thân trước màu sáng có đường
viền đậm trên vãi và gấu áo; phía lưng áo được xử lý
màu sáng có sọc ngang đơn giản nửa phía dưới áo. Người
Rơ Măm không biết dệt, nhưng đây là bộ trang phục thấy
ở họ với một phong cách tạo dáng (áo) khoét cổ (phía trước
thấp hơn phía sau) đơn giản cũng như phong cách thẩm mỹ
giản dị (áo và váy) ít gặp ở các dân tộc trong khu vực
cũng như trong nhóm ngôn ngữ (đây cũng là lý do được chọn).
Phụ nữ còn mang trên cổ một vài chuỗi hạt cườm ngũ sắc,
hoặc vòng đồng, bạc cũng như vòng tay bằng các chất liệu
trên.
[ mục lục ]