|
Miếng
ngon nhớ lâu, Cơ cầu nhớ dai .
(Phương ngôn) |
 Ăn
vây, ăn bóng, ăn hải sâm, bào ngư, gì rồi cũng chán. Một
buổi sáng kia, thấy nản về sự tiêu hoá, ta chợt nhớ rằng
cơm trắng vẫn là lành và hợp với tạng phủ ta. Một bát
phở khói bốc lên nghi ngút, một mẹt bún chả thơm ngào thơm
ngạt, hay một đĩa bánh cuốn Thanh Trì, để bên cạnh một
đĩa đậu rán phồng nóng rẫy lên, tự nhiên làm cho ta nhớ
ra rằng những cái đó đã tạo nên một phần nào linh hồn
của Hà Nội; sở dĩ ta thấy không thể quên được Hà Nội
cũng vì những thức ăn đặc biệt Hà Nội đó.Có
những người đã qua cái tuổi hai mươi, bị những bóng dáng
yêu kiều của đô thị văn minh xô đẩy, đã bỏ cái mái
nhà yên ấm của mình đi theo tiếng gọi của một tình yêu
mới, êm ái hơn, thắm tươi hơn.
Hương
bốn mùa có thể làm cho họ say sưa, nhưng một buổi chiều
đông kia, người đàn ông lạc phách trở về thấy gia đình
ấm cúng, chân thật, bỗng thấy lòng ân hận, vì đến lúc
bấy giờ mới cảm thấy chỉ có người vợ tấm mẳn mới
là người chung thủy với mình.
Một
cái quàng tay, một cái nhìn âu yếm, cả một thời ái ân
xưa kia tưởng đã tan biến, bây giờ lại trở về, có phần
thơm ngát hơn xưa. Một hơi thở, một miệng cười gợi lại
cả một mối tình êm dịu mà kín đáo, cũng như một người
xa quê lâu ngày, ngửi thấy mùi lúa chín ở cánh đồng, lại
thấy nở ra trong trí bao nhiêu kỷ niệm tươi đẹp nơi đồng
áng.
Miếng
ngon Hà Nội, vì thế, nhiều khi làm cho ta yêu Hà Nội thấm
thía, nhớ Hà Nội ê chề, và làm cho ta cảm giác ta là người
Hà Nội hơn... Có ai đã xa Hà Nội lâu ngày, một chiều hiu
hắt vọng về Hà Nội nhớ từng cái ngõ, từng cái nhà, nhớ
từng vườn Bách Thảo, hồ Hoàn Kiếm nhớ đi, nhớ từ những
hoa sấu rụng ở trên đường đầu thu nhớ xuống, mà tự
nhiên ở đâu có người tìm đến mang "một chút quà Hà Nội"
đến cho mình, người ấy mới có thể biết "quà Hà Nội"
giá trị như thế nào!
|
 Kể
về đồng tiền thì cũng chẳng lấy gì làm đắt đâu. Một
lọ cà cuống không to hơn một ngón tay; vài cái bánh cốm,
bên một lạng chè mạn sen, hay một lọ vừng hoặc một chai
nước mắm; mấy thứ đó tính theo thời giá, không quá măm
chục bạc. Thế nhưng mà những cái quà đó đã đem đến
cho lòng ta bao nhiêu sự đắm say, bao nhiêu thú vị, bao
nhiêu cảm giác mông lung, nhã lịch! Ta cầm lấy mà thấy như
ôm một chút hương hoa của đất nước vào lòng. Ai đã bảo
ăn uống là một nghệ thuật? Hơn thế, ăn uống là cả một
nền văn hóa đấy. Nhiều
người viết về ảnh hưởng huyền diệu của văn chương
đã nhận rằng đọc một quyển sách hay có như sống hẳn
một kiếp khác vì được làm bạn với thánh hiền.
Người
sành ăn, người biết ăn ngon cũng thế, ăn một miếng ngon
của đất nước thấy bừng lên ở trong lòng một mối hạnh
phúc, vì đã được ăn vào trong mình một chút gì của đất
nước, một tinh túy truyền từ năm, tháng nọ sang tháng, năm
kia.
Có
phen ta đã ăn qùa Nhật, ta dùng cơm Tây, ta lại ăn tiệc Tàu.
Mỗi miếng ngon của một nước biểu lộ một phần nào cá
tính cuả nước đó, cũng như uống nước trà năm giờ là
đặc biệt Ăng-lê, ca-ry dê, ca-ry gà là đặc biệt Ấn Độ,
hay ăn cơm rang với thịt bò trộn đường là đặc biệt Phù
Tang.
|
 Bây
giờ có lẽ cũng đã xa rồi, nhưng vào cái thời 1946-1947,
ở biên khu chạy loạn, tôi quả đã nhớ đến những miếng
ngon Hà Nội, có khi đau nhói ở tim. Ăn một bát phở ở Chợ
Đại, tôi lại nhớ tới anh phở Sứt ở trong cái ngỏ cụt
Tràng Tiền; ăn nem chả thì nhớ nem chả ở đình Hàng Vải
Thâm; bún thì bún chợ Bằng; miến lươn trên chợ Đồng Xuân;
bánh đậu, nhớ bánh đậu Hải Dương; kẹo mè Thiều Châu,
rồi thì bánh cốm Nguyên Ninh, chả Hàng Hài, và cốm Vòng,
và nhãn Cót, và bánh lam Lim, và chả nướng Ghềnh, và bánh
giầy Quán Gánh!Bởi
vì phàm thức quà gì ngon nhất, thảy thảy đều phải "có
mặt" ở Hà Nội cả. Nhớ đến những quà ấy, không phải
là nhớ đến Hà Nội mà thôi, nhưng là nhớ tất cả một
dải đồng bằng phì nhiêu Bắc Việt, có sáo sậu nhảy trên
lưng bò, với những người nhà quê vạm vỡ cầy ruộng, với
những cô gái vừa hát vừa quay tơ, với những đứa trẻ
chăn trâu, mặt mày lem luốc nhưng trông duyên dáng biết bao!
Chao
ôi, những sự nhớ nhung đó, sao mà đằm thắm, sâu xa thế!
Lòng người ta buồn nhè ønhẹ, có phải một phần cũng vì
thấy nhớ nước, yêu nước và thương nước hơn không?
Ai bảo rằng sau bao nhiêu cuộc bể dâu, nước Việt Nam vẫn còn tồn tại là vì một nền văn hóa cổ truyền đã ăn sâu như những cái rễ vào trong dân tộc? |
 Tôi
thấy rằng ví bây giờ mà tôi có bị mẹ mìn bắt đem đi
đất lạ một nghìn năm, tôi cứ vẫn là người Việt Nam
vì không bao giờ quyên được những miếng ngon Hà Nội và
tôi thường thích nghĩ rằng những miếng ăn đó thật quả
là giống như những tác phẩm văn chương bất hủ.Thế
giới mỗi ngày mỗi tiến hơn thì tư tưởng cũng thế, không
đứng nguyên một chỗ. Vì thế có những tác phẩm hợp với
thời đại này mà không hợp với thời kia, hay với người
thời này mà không hay với người thời khác; nhưng bên cạnh
những cái đó, há ta chẳng thường thấy những áng văn gọi
là "cổ điển" mới luôn luôn, mới mãi mãi, đời nọ truyền
đời kia mà không lúc nào lạc hậu đó sao?
Đó
là những tác phẩm của Voltaire, của Dickens, của Ôn như Hầu,
của Shakespeare, của Đoàn thị Điểm; hơn thế nữa, truyện
Kiều của Nguyễn Du có 4.000 câu thơ, mà có nhà học giả
dám đoan quyết không thể thay đổi đi một chữ!
Nhiều "miếng ngon Hà Nội" có thể cũng ví như tác phẩm của Nguyễn Du. Không thể khéo hơn được, không thể ngon hơn được, vì thế, không thể thay đổi được. Nếu ta muốn nhại Nguyễn văn Vĩnh, sao ta lại không thể nói được rằng :"Nước Việt Nam còn thì miếng ngon Hà Nội vẫn còn?" cũng như ông đã viết :"Truyện Kiều còn thì nước Nam còn!" |
|
Từ
trước đến nay, nhiều người đã phân tách và giải thích
truyện Kiều cũng như các tác phẩm văn chương khác cuả Việt
Nam.
Phần
tôi, bắt đầu từ đây, tôi muốn đem phân tách và giải
thích"miếng ngon Hà Nội", những miếng ngon mà người Việt
Nam ăn vào thấy ngát mùi đất nước Việt Nam, thấy mình
Việt Nam hơn, và thấy thích thú, kiêu hãnh được trời cho
làm người Việt Nam.
|
[ Trở Về ]