Món tonkatsu Nguyên tác : Tonkatsu  của Miura Tetsuo Người dịch : Quỳnh Chi

Khách ghi vào phiếu trọ của lữ quán như vậy với nét chữ xương xương của phụ nữ. Địa chỉ là tỉnh Aomori, quận San-nohe, làng Shimonomura. Phía dưới địa chỉ có ghi thêm dòng chữ "trong chùa Korin".
 

Cho dù là thành phố có ngôi thành cổ ở miền Bắc và gần đây có danh lam thắng cảnh, nhưng quán trọ kiểu Nhật không có gì đặc sắc và không ở ngoài mặt đường lớn mà có khách từ xa tìm đến trọ, thật là lạ.
Chiều xuống được một lát tôi bèn ra đón khách, mấy cô nhân viên đã bảo đó là hai người khách đi với nhau nên cứ tưởng là một đôi trai gái chỉ đến ngủ trọ suông thôi, nào ngờ đó là một người đàn bà trạc tứ tuần trong bộ áo kimono nhã nhặn, đứng ở chỗ cửa ra vào một mình, mà không thấy người đi cùng.
Người đàn bà hỏi nếu có phòng trống thì muốn ở hai đêm. Bà ta nói giọng của một vùng nào đó nghe là lạ.
-Thưa bà, một người, phải không ạ?
-Dạ không, hai người ạ.
Người đàn bà quay lại phía cửa lữ quán vẫn còn đang mở nửa chừng, cất giọng lanh lảnh gọi. Bà gọi tên cùng với chữ "Bé", mà nghe như là "Bí Nao". Một cậu con trai mặt còn non nớt, dáng dấp ẻo lả yếu đuối, đứng khuất sau cửa, thò đầu ra. Cậu vừa mỉm cười với vẻ ngượng nghịu vừa cúi đầu chào, hai tay xách một cái túi đựng căng phồng. Đã hạ tuần tháng ba rồi mà cậu vẫn còn mặc chiếc áo măng tô trông nặng chịch, qua cổ áo trông thấy bộ đồng phục học sinh màu đen. Thảo nào người đàn bà cũng mặc một chiếc áo ngự hàn, và còn quấn cả khăn quàng cổ nữa.
Người đàn bà cũng vừa mỉm cười với vẻ ngượng nghịu, vừa đưa tay vuốt ra sau mang tai những sợi tóc bị sổ ra từ mái tóc búi cao.
Mới đầu cứ tưởng là hai mẹ con ở dưới quê lên thành phố để thi vào trung học đệ nhị cấp, nhưng theo lời mấy cô nhân viên thì các trường này đã thi nhập học xong từ nửa tháng trước rồi. Vậy thì là đi sắm sửa để chuẩn bị nhập học ư. Hay tìm nhà trọ học. Hay là đi du lịch kỷ niệm nhân dịp tốt nghiệp trung học. Dù thế nào chăng nữa, vì thế mà vào ở lữ quán những ba ngày với hai tối thì phong lưu thật; xong xem phiếu trọ do khách viết thì mới biết họ ở mãi tận vùng quê hẻo lánh từ miền Bắc lặn lội tới đây. 
Thế này thì chắc không phải là một chuyến du lịch để ngao du sơn thủy. Trên phiếu trọ, ở cột nghề nghiệp ghi là "nội trợ", với lại "Đã tốt nghiệp trung học vào mùa xuân này", thì xem ra có vẻ như là những người không quen đi du lịch, xong không biết thực sự ra sao.
-Lẽ nào mà họ là loại khách rắc rối, nhỉ?
Mấy cô nhân viên thì thầm bảo.
-Rắc rối là thế nào?
-Ví dụ như hai mẹ con vào trọ để cùng nhau tự tử chẳng hạn.. 
-Nói bậy nà.
-Thế nhưng, hai người này có vẻ ủ rũ làm sao ấy. Chẳng mấy khi thấy họ cười, lại ít nói, thật là quái lạ..
-Đó là vì họ là người nhà quê, nên không quen ở trọ những chỗ như thế này. Trước hết nếu muốn tự tử thì việc gì phải lặn lội đường xa đến đây như thế này chứ.
-Đến đây thì gần đây có vách đá Tojinbo, lại có cả Mũi Etsuzen..
-Những chỗ tự tử có cảnh đẹp thì ở miền đông bắc thiếu gì. Vả lại, có khi nào những người muốn tự tử lại ở chơi những hai đêm rồi mới tự tử đâu? 
-Không chừng không phải là bà ấy muốn ở chơi đâu. Trước tiên là ngày mai hẵng đi tìm chỗ để tự tử đã. Đến ngày kia mới thực sự là..
-Thôi đừng nói nữa, nghe ghê quá,
Dĩ nhiên là chỉ nói đùa thế thôi, nhưng sáng hôm sau, hai mẹ con bà khách ăn sáng xong được một lát thì sửa soạn ra ngoài và xuống đến chỗ lễ tân, làm tôi giật mình đánh thót. Người mẹ đi tay không, còn cậu con trai cầm chiếc túi xách đã xẹp lép.
-Quý khách đi đâu à? 
-Vâng...
Hai mẹ con bà khách này, hễ hỏi điều gì thì y như rằng là lại mỉm cười ngượng ngịu.
Lệ thường là không được tò mò lục vấn chuyện của khách trọ, nhưng tôi đã không thể không làm ra vẻ thản nhiên mà dò hỏi:
-Hôm nay sáng ra trời đã đẹp..Quý khách đi đâu thế ạ?
-Vâng...Đi loanh quanh đây đó ạ ..
Người mẹ chỉ trả lời có thế. Suýt nữa thì tôi đã buột miệng nói "Tojinbo", xong kịp giữ lại, bèn vừa nhìn mặt khách dò xét, vừa nói:
-Nếu quý khách đi ra phía ngoại ô thì chúng tôi sẽ tra giúp giờ các chuyến tàu hay xe buýt được đấy ạ.
-Không, không sao ạ. Trước khi đi chúng tôi đã hỏi qua về cách đi rồi ạ. Chúng tôi sẽ trở về trước khi trời tối.
Người mẹ, không có vẻ gì là lúng túng, nói thế rồi lễ phép cúi đầu chào: "Chúng tôi đi đây ạ".
 

Hai mẹ con khách trở về trước khi trời tối đúng như đã hẹn vào buổi sáng, nhưng vừa bước ra đón khách, bất giác tôi đã bật kêu lên một tiếng kinh ngạc. Đó là vì người mẹ thì vẫn như lúc ra đi, nhưng cậu con trai thì mái tóc hớt ngắn đã bị cạo nhẵn thín, đầu trọc lóc như một thầy tu với chân tóc còn xanh.
Bất ngờ quá, tôi cứ giương mắt ra nhìn.
-Vâng,... thế đấy ạ. Có lẽ là nhiễm gió, bị lạnh, mới thế mà cháu đã nhảy mũi ba lần rồi đấy ạ.
Người mẹ quay nhìn con mỉm cười ra chiều cũng đành vậy. Cậu con trai cũng có vẻ cam chịu, chẳng buồn mỉm cười, cúi gầm xuống, khẽ lắc nhẹ sang hai bên cái đầu trọc xanh lè. Xem ra cả hai mẹ con đều đã chấp nhận việc xuống tóc này.
 

-Ồ, đầu cổ cậu bây giờ trông mát mẻ hẳn ra đấy ạ. 
Mãi một lúc sau tôi mới mở miệng nói thế được, rồi sực nhớ ra rằng trong phiếu trọ đã có ghi câu "trong chùa Korin"
-Vậy ra là cậu đây sẽ đi tu à?
-Vâng, cháu đi tu ạ. Ngày mai cháu sẽ nhập môn vào tu ở Thiền viện ạ.
Người mẹ vừa chớp mắt vừa nói vậy.
Thế là tất cả những điều bí ẩn về hai mẹ con bà ta liền được giải tỏa. Thiền viện chính là ngôi chùa cổ lừng danh ở tận trên núi của phái Sodo, cách đây chừng nửa giờ xe buýt. Hàng năm khi trời sắp sang xuân, lại có những thầy tu còn trẻ có tâm nguyện muốn vào Thiền viện tu hành, kéo cả về đây trong chiếc áo cà sa nhuộm đen. Cậu bé này cũng là một trong số đó, đã từ miền Bắc xa xôi được mẹ đưa tới đây để vào tu. 
Dù sao đi nữa, cậu bé có vẻ gì đó khiến người ta mủi lòng, nay cạo trọc đầu trông lại càng tội nghiệp, dễ thương. Cũng vì thế, vừa nẫy khi nhận ra là đầu tóc của cậu đã cạo trọc chỉ còn chân tóc xanh, tuy tôi đã nghĩ là trông giống hệt thầy tu, nhưng thật không ngờ cậu cạo đầu để thành thầy tu thật. Theo lời người mẹ, chỉ cần phát nguyện quy y rồi thì dù mới xong bậc trung học cũng được phép vào tu ở Thiền viện. 
Dù vậy đi nữa, nghe nói việc tu tập ở Thiền viện này rất khổ hạnh. Liệu là cậu bé còn thơ dại này có chịu đựng nổi hay không. Chuyện người dưng mà tôi cứ phập phồng lo sợ, mới bèn nói:
-Thế nhưng, có lẽ bà là mẹ nên cũng thấy lo làm sao ấy, phải không ạ?
Xong lạ lùng thay, người mẹ đáp lại với giọng quả quyết, như thể để bảo con và cũng là để tự nhủ mình:
-Không sao đâu ạ. Trông thế chứ cháu nó rắn rỏi, thể nào cũng chịu được. Bố cháu cũng độ trì cho cháu. 
 

Trong lúc cậu con đi tắm, tôi bèn mời bà mẹ dùng trà ở chỗ bàn tính sổ sách, không ngờ là bà đã trò chuyện và kể cho nghe thế này. Rằng mình là vợ thầy chùa, nhưng năm ngoái đến gần cuối năm, chồng là nhà sư trụ trì ngôi chùa đã bị tai nạn giao thông mà chết. Từ bốn, năm năm trước, khi đến nhà các Phật tử ở xa để tụng kinh thì chồng thường đi xe đạp, nhưng vì nghe lời mời chào của người chào hàng trong phố, mới đổi sang đi xe gắn máy, nên đã mang họa vào thân. Chiếc xe đã bị trượt bánh khi đi lên đường dốc đóng băng, rồi bị xe vận tải cán.
Cậu con trai nối dõi đã phát nguyện quy y rồi, nhưng còn đang học lớp đệ ngũ(*), nên đành phải cầu cứu một ngôi chùa khác cùng tông phái trong thành phố đến giúp, cho qua khỏi lúc hoạn nạn, nhưng cũng vì vậy mà phải chi tiêu rất tốn kém. Ngày càng có nhiều Phật tử kêu ca rằng chùa không có sư trụ trì mãi như thế thật bất tiện, nên phải cố lo cho cậu con trai sớm trở thành sư trụ trì. Muốn thành sư trụ trì phải vào tu ở Thiền viện ba năm trở lên, lại còn phải theo học bổn khóa một năm nữa. 
Lâu nay đã định là xong trung học đệ nhị cấp rồi thì cứ thế là đương nhiên cho học lên đại học, nhưng nào ngờ sự thể ra nông nỗi này, không còn thủng thỉnh chần chờ được nữa. Mới 15 tuổi đã đi tu kể cũng tội nghiệp, nhưng cũng đành vậy thôi.
Ngày mai, trông cho đến lúc con vào Thiền môn rồi thì mình sẽ về quê ngay. Một trăm ngày đầu sau khi nhập môn có lệ không được đến thăm, nhưng đến thăm chỉ làm cho con động lòng nhớ nhà, nên định bụng sẽ không đi thăm nom gì cả, cứ ở nhà giữ chùa vậy, đợi đến khi con tu hành độ năm năm sau rồi sẽ trở về thôi...
 

-Nếu thế thì chỉ còn một đêm nay, rồi cậu nhà sẽ xa lánh cõi ta bà này một thời gian khá lâu đấy nhỉ. Vậy thì tối nay, chúng tôi xin dọn một bữa tối thật ngon đãi cậu. Cậu nhà thích món gì ạ?
Vừa nghe hỏi, người mẹ liền đáp ngay tức thì:
-Nếu vậy, xin làm ơn dọn cho món tonkatsu ạ.
-Tonkatsu ư ...Chỉ có thế thôi à?
-Vâng, con nhà chùa mà không biết sao cháu nó lại thích món tonkatsu lắm ạ.. 
Người mẹ vừa nói vừa cười ra vẻ ngượng ngùng.
Vì vậy bữa cơm tối hôm ấy đã dọn ra một miếng thịt lợn dầy nhất từ trước đến giờ và đã phải rán rất lâu. Một lát sau, cô hầu phòng phụ trách dọn cơm cho khách từ trên gác đi xuống, kháo lại rằng : 
-Hai mẹ con bà ấy ngồi ăn thật lặng lẽ và từ tốn. Vừa nẫy mới lén dòm vào phòng xem thử, thì thấy đĩa của bà mẹ đã hết nhẵn, còn cậu con thì vẫn còn đang ăn. Bà mẹ đã buông đũa, yên lặng nhìn con đang cắm cúi ăn.
 

Thấm thoát đã gần một năm trôi qua, đến tháng hai năm sau đó, người mẹ bỗng một mình ghé vào lữ quán. Cho dù bà đã khẳng khái nói rằng nhất định sẽ không đến thăm con, nhưng chắc là bà đã không lòng dạ nào mà không đến nhìn mặt con một lần chăng. Tưởng thế, mà hóa ra là không phải thế. Người mẹ bảo đó là vì cậu con đang tu thì phải vào bệnh viện, vì cậu đã bị ngã lăn xuống đất cùng với tuyết trên mái nhà, trong lúc đang dọn tuyết trên mái tăng phòng.
-Cháu bảo đã đi lại được rồi, nhưng cũng không biết là có làm sao không. 
Người mẹ vẫn mặc áo kimono kiểu nhã nhặn, những sợi tóc bạc hai bên thái dương đập vào mắt nhiều hơn trước. Bà ta cứ một mực quả quyết rằng đây không phải là đi thăm con, mà chỉ là đi thăm người bệnh một chút thôi.
Trong thư, cậu con dặn không được đến bệnh viện, mà hãy đến đợi ở quán trọ năm ngoái lúc 6 giờ chiều nay.
-Vậy thì cậu sẽ dùng cơm tối cùng với bà phải không ạ. Thế nhưng năm nay khác với năm ngoái, không biết là nên dọn món gì ạ? 
-Chà ..vâng, cháu còn đang tu tập mà lại..Thế nhưng, có lẽ là lại..
-Vâng, được. Xin bà cứ giao cho chúng tôi. 
Đúng 6 giờ chiều, thầy tu trong bộ áo cà sa đã đứng trước cửa lữ quán. Thật không ngờ. Chỉ mới chưa đầy một năm, vẻ dễ thương của một cậu bé trên khuôn mặt cũng như dáng dấp đã hoàn toàn mất hẳn, thay vào đó là một thày tu trông thật rắn rỏi. Năm ngoái gặp người lạ cậu vẫn còn bậm môi ngượng ngịu, thế mà thật không ngờ là nay đã cất giọng sang sảng nói: 
-Xin cảm ơn bà chủ đã cho chúng tôi ở trọ năm ngoái. Vâng, lâu lắm mới được gặp lại bà ạ. 
Và dường như nhận ra mùi thơm của món ăn mà mình vẫn thích từ dưới nhà bếp bay lên, ánh mắt bỗng dịu lại, cậu nhìn về phía này. 
-...Có được không ạ?
Nghe hỏi, cậu chỉ lặng lẽ chắp tay xá một cái, rồi vừa như phải hơi lê chân phải, cậu từ tốn bước lên gác hai, nơi mẹ đang chờ.

Nguyên tác : Tonkatsu của Miura Tetsuo 
Quỳnh Chi dịch (28/7/2014) 

- Tonkatsu là món cốt lét làm bằng thịt lợn.
- Theo Luật Giáo dục của Nhật Bản, các trẻ em đều phải được học (miễn phí) cho đến hết bực trung học đệ nhất cấp.