Chim
Việt Cà nh Nam
[ Trở Vá»
] [ Trang
chá»§ ]
[ Tác giả
]
|
|
Thăm
Hà -Ná»™i lần thứ hai sau ngà y đất nước chia đôi (1954) vÃ
gia đình di chuyển và o Saigon, miá»n Nam Viêt Nam, ngưá»i viết
có nhiá»u thì giá» hÆ¡n thăm viếng và chụp hình những di tÃch
lịch sá» cá»§a Hà -Ná»™i và 36 phố cổ Hà -Ná»™i. Ngưá»i hướng
dẫn đưa chúng tôi đi vòng vòng thăm phố cổ và đưa chúng
tôi đi ngang qua phố Tạ Hiện và hà ng Bạc, nơi có Nhà Hát
Cải Lương Hà -Nội.
![]() Nhà Hát Cải Lương Hà -Ná»™i Nhà hát Cải Lương Hà -Ná»™i là má»™t nhà hát rất nhá» chỉ có 250 ghế ngồi, và rất cÅ©. Nó cÅ©ng không phải là má»™t di tÃch lịch sá» quan trá»ng mà chỉ đơn thuần là má»™t nhân chứng văn hóa đã trải qua nhiá»u thá»i đại từ thá»i Pháp thuá»™c đến giá». Và vì nó vẫn là nÆ¡i có những buổi trình diá»…n cải lương từ sau đệ nhất thế chiến nên nó vẫn còn được má»i ngưá»i biết đến như rạp Chuông Và ng hiện nay. Theo tà i liệu thu tháºp rải rác trên các trang nhà khác nhau cá»§a internet thì và o thá»i Pháp thuá»™c (cỡ năm 1883) thì hát chèo, rồi hát tuồng, rồi hát đình, ảnh hưởng ban đầu cá»§a văn hóa cung đình thưá»ng được trình diá»…n ở cá»a Ä‘á»n, cá»a đình, dần dần được chÃnh phá»§ bảo há»™ biến hóa thà nh văn nghệ rạp hát theo kiểu Tây phương,có sà n diá»…n, có ghế ngồi. Rạp hát đầu tiên là rạp Hà ng Cót xây năm 1887, chuyên dà nh cho các gánh hát từ Tà u sang biểu diá»…n, và đôi khi có nhóm nhạc từ Pháp sang. Ngoà i nhiá»u rạp nhá» không kể ở đây, rạp Quảng Lạc nằm tại số 8 Ä‘uá»ng Tạ Hiện xây năm 1900 chuyên cho diá»…n tuồng, nhưng đến năm 1935 Ä‘uợc chuyển thà nh rạp diá»…n cải lương cho các ban từ trong Nam ra. Riêng rạp Chuông và ng hiện tại thì khoảng năm 1920, sau đệ nhất thế chiến (1914-1918) chÃnh phá»§ Pháp muốn khuyến khÃch dân chúng tham dá»± nhiá»u hÆ¡n vá» văn hóa để lãng quên việc nước và quốc sá»± nên cho xây thêm nhà hát Thăng Long tại số 72 Hà ng Bạc (má»™t bức vách cá»§a nhà hát nằm trên góc phố Tạ Hiện). Lúc đầu rạp Thăng Long trình diá»…n tuồng và chèo, cho đến năm 1925 thì chuyển sang cải lương, đổi tên rạp thà nh Cải Lương Hý Viện,, rồi thà nh rạp Tố Như (1941-1949) rồi rạp Văn Lang (1951-1954) do bà Kim Chung và ông Trần Viết Long là m chá»§, rồi rạp Chuông Và ng từ 1954 cho đến hiện nay.
Trong hình Ä‘Ãnh kèm phÃa trên, chúng ta thấy có và i ngưá»i ngoại quốc hiên diện. Hiện nay chung quanh khu vá»±c Tạ Hiện- Hà ng Bạc có rất nhiá»u dịch vụ liên quan đến du lịch cùng quán ăn lỠđưá»ng san sát. Khu Tạ Hiện được mệnh danh là khu cho Tây ba lô (khách du lịch mang balô) và thức ăn khu nà y rất bình dân. Ngưá»i viết đã từng được nghe bố mẹ nhắc đến Ä‘oà n Kim Chung Tiếng Chuông Và ng Thá»§ đô từ ngà y còn sống ở Hà -ná»™i rồi di cư và o Nam. Äoà n Kim Chung cá»§a ông bầu Long cÅ©ng di chuyển và o miá»n Nam và o năm 1954. Cải lương đất Bắc từ đâu mà ra? Cải lương là bá»™ môn văn nghệ xuất phát từ trong Nam và được xem như là thà nh hình sá»›m nhất từ năm 1915-1917. Cải lương Nam bá»™ trên đất Bắc được cho rằng là nhỠông Sáu Súng (Nguyá»…n Văn Súng) đã là m quen thuá»™c vá»›i khán giả đất Bắc và o khoảng năm 1919. Ông Sáu Súng quê trong Nam, Ä‘i lÃnh sang Pháp, bị thương trở vá» nước mưu sinh bằng nghá» chá»›p bóng lưu động từ Nam qua Trung rồi ông chuyển qua gánh xiệc . Gặp lúc cải lương Nam bá»™ bắt đầu được ưa chuá»™ng, ông Sáu cho mang cải lương và o gánh xiệc. ÄÆ°á»£c khán giả tán thưởng ông Sáu Súng dần dần lưu động gánh xiệc cải luÆ¡ng cá»§a ông từ tỉnh nhá» lên táºn Hà Ná»™i và từ đó cải lương Nam bá»™ bắt đầu xâm nháºp và o Ä‘á»i sống ngưá»i dân Hà thà nh. Sau gánh cá»§a ông Sáu Súng, nhiá»u gánh hát khác trong Nam cÅ©ng ra Bắc trình diá»…n. Trong thá»i kỳ nà y (1923-1927), những gánh hát tà i tỠđất Thăng Long cÅ©ng bắt đầu chÆ¡i cải lương và o nhưng vẫn còn ảnh hưởng cá»§a hát chèo. Và bắt đầu từ những năm 1930 vá» sau thì cải lương Nam bá»™ đã thuá»ng xuyên hiện diện ở Hà thà nh. Nói tóm tắt thì cải lương Nam bá»™ trên đất Bắc thà nh hình từ sá»± thoát thân cá»§a hát tuồng, hát chèo từ ngà n xưa đất Bắc, hát bá»™i ở Trung và Nam phần, hòa hợp vá»›i cải lương từ miá»n Nam và o khoảng năm 1917. Và vì được chÃnh phá»§ bảo há»™ (Pháp) khuyến khÃch phát triển cùng sá»± tiếp tay cá»§a má»™t số ngưá»i ưa chuá»™ng âm nhạc cổ truyá»n và cải lương miá»n Nam và o thá»i Ä‘iểm đó mà Cải lương Hà ná»™i còn hiện diện cho đến ngà y nay. Tà i liệu tham khảo: Nghệ Thuáºt Sân Khấu Việt Nam. Trần Văn Khải. NXB Xuân Thu Hồi Ký 50 Năm Mê Hát. Vương Hồng Sển. NXB Phạm Quang Khai. http://www.cailuongvietnam.com/clvn/index.php http://vietnamclassical.files.wordpress.com/2012/09/lich-su-hat-boi-va-cai-luong2.pdf http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpham&action=detail&id=16404 |
|