*

Tống hay biệt, nếu được nên chọn mùa. Xuân xanh: không hợp. Hạ vàng: cũng không hợp. Đông xám xịt đúng hướng... màu, nhưng mà quá. Lên đường lúc nào đó trong mùa thu, khi:

"Non xa khởi sự nhạt sương mờ...
Đã nghe rét mướt luồn trong gió...
Đã vắng người sang những chuyến đò...

Mây vẩn từng không, chim bay đi.
Khí trời u uất hận chia ly"(1)

là... ấn tượng nhất.

"Thu giang tống..." Giang, giang... Quen lắm. Đi nào chỉ bằng thuyền, nhưng dường như xuống thuyền là cách đi dễ "nên thơ" nhất. Anh em, bạn bè, thái tử với tráng sĩ v.v., muốn có bài thơ kỷ niệm, chia tay nhớ kéo nhau ra bờ sông!

Nguyên văn

Thu giang tống khách

Thu hồng thứ đệ quá
Ai viên triêu tịch văn
Thị nhật cô chu khách
Thử địa diệc ly quần
Mông mông nhuận y vũ
Mạc mạc mạo phàm vân
Bất túy Tầm Dương tửu
Yên ba sầu sát nhân.

Dịch nghĩa

Sông thu tiễn khách

Mùa thu ngỗng trời lần lượt bay qua
Sáng chiều vượn buồn kêu than
Ngày ấy khách lên thuyền lẻ
Đất này cũng chốn người xa bạn bầy
Mưa mờ mờ thấm ướt áo
Mây u ám (bay thấp như) chạm buồm (2)
Không say rượu Tầm Dương
Khói sóng sẽ làm buồn chết mất.

Dịch ra thơ cổ phong (như nguyên tác)

Ngô Văn Phú:

Thu về, hồng sải cánh,
Sớm tối vượn nỉ non.
Ngày nao, con thuyền lẻ,
Cũng chốn đây chia lìa.
Mưa dầm dề ướt áo,
Mây man mác theo buồm.
Rượu Tầm Dương uống mãi,
Khói sóng lút sầu thương.

Dịch ra thơ lục bát

Tản Đà:

Nhạn thu lần lượt bay qua,
Thảm thương tiếng vượn hôm đà lại mai.
Ngày nay một chiếc thuyền ai,
Nước non này cũng chia phôi cách đàn.
Mưa đầm vạt áo như chan,
Buồm đi, man mác mây ngàn đón ngang.
Chẳng say chén rượu Tầm Dương,
Khỏi sao sóng, khói sầu thương chết người.

Thu Tứ:

Trời thu lớp lớp nhạn bay
Khóc ai hôm sớm vượn gầy kêu than
Sông kia ngày ấy lìa đàn
Thân đơn thuyền lẻ muôn vàn bến đây
Mưa ướt áo mưa cứ bay
Mây sa buồm khuất càng day dứt lòng
Không say túy lúy không xong
Kìa kìa sóng khói chực xông giết người!

(1) Trong bài Đây Mùa Thu Tới của Xuân Diệu.

(2) Sông ở đâu mà có mây bay thấp tận gần mặt sông?