Khi đọc "Ngày đi qua" của Hà Đình Cẩn, tôi đã rất đỗi ngạc nhiên khi bạn tôi, một nhà viết ký và viết kịch lại xuất hiện tập thơ có nhiều mồ hôi và cả máu trong chữ. Vì thế tôi mới hân hoan rằng "Anh cứ nghĩ anh chỉ chăm chăm với văn xuôi thôi, cuộc đời nào có đơn giản vậy. Thơ, có khi nó nằm ngay bên lề trinh trắng trang văn mà anh không thình lình nhận thấy đấy thôi. Người ta đã đo được thời gian có khi trước cả văn minh sông Hằng, tôi đoan chắc các nhà thơ còn có thể cân được thời gian xem nặng, nhẹ thế nào từ thủa con người biết hát ca tiếng nói". Vũ Thanh Hoa tôi biết trước hết là tiếng văn. Nhưng tiếng thơ có lẽ mới Vũ Thanh Hoa nhất. Tôi cứ tưởng khi Hoa nhờ viết lời bạt cho "Nỗi đau của lá", thì thơ với Hoa chỉ là một cuộc dạo chơi cho đỡ "cuồng cẳng". Lúc ấy tôi nghĩ, cái công viên tráng lệ thi ca có đường pit, vậy thì cứ thư dãn, dạo hoặc chạy trên đưởng pit thơ bổ, khỏe chứ có làm mấy ai sai khớp, gẫy chân. Mà, cái cô có tiếng văn trẻ trung này thì... chả cái gì không dám thử!

Trên giá sách của tôi giờ đĩnh đạc ba tập thơ của Vũ Thanh Hoa đặt cùng hàng một số tác phẩm của các nhà thơ nữ mà tôi có. "Nỗi đau của lá" (2005), "Trong tôi có người đàn bà khác" (2009), "Lời cầu hôn đêm qua" (2012). Ba tập thơ với 182 bài thơ, trên 270 trang in, 12 năm dồn nén 43 năm sống, mà chắc chắn mới chỉ như chặng đầu của cuộc đi lao lực và đầy bất trắc trong cái công viên bao la có bao nhiêu là tráng lệ, nhưng đã nhằng nhịt các lối người đời khai mở. Tôi "nhìn" thấy bước chân Vũ Thanh Hoa đi có ý thức trên một lối riêng tự mở trong cái công viên ấy. Vì thế tôi linh cảm rằng thơ mới là Vũ Thanh Hoa nhất. Đành rằng, thi thoảng tôi vẫn đọc văn xuôi của Hoa, thi thoảng có ghé cái web đầy màu sắc mà Hoa xây riêng cho mình, để chơi, và dành cả những tòa văn trang trọng cho bè bạn văn chương cả trước, và cả người cùng thời...

Vũ Thanh Hoa

Trời đã khuya rồi, tôi ngẩn ngơ
Ngắm nhìn ngọn núi phủ mây mờ
Gió ơi gió có về nơi ấy
Cho gửi lòng này một ý thơ
(Không đề -1985)

Trong cái lời bạt viết cho tập thơ đầu tiên của Vũ Thanh Hoa 12 năm trước, tôi nhớ rằng, cái cô nữ sĩ thuộc về thì tương lai rất gần từng nhiều năm theo cha, mẹ (các nhà ngoại giao) sống không ổn định ở nhiều nước khác nhau vùng Phi Châu rộng lớn, táp cháy và xa xôi. Tôi đã từng nêu một phỏng định rằng có bao nhiêu phần trăm cái tinh thần "Phi" trong văn thơ Vũ Thanh Hoa khi cô đối thoại trước trang viết để dần thành một cá tính chữ, một bản sắc chữ, một thể chất nghĩ?

Có ngay đây:

"Đứng trước biển rộng, em nói: Em yêu anh
Ngước mặt nhìn trời xanh, em nói: Em yêu anh
Giữa phố đông người, em nói: Em yêu anh
Khi gặp anh, em lạnh lùng thinh lặng
Em nghe thấy có muôn vàn tiếng vọng
Giữa biển, giữa trời, giữa nghìn người, Anh nói:
Anh yêu em
(Tiếng vọng)

"Trước bão giông em bình thản
Trước thị phi em mỉm cười
Trước núi cao, biển rộng, vực sâu em cắn răng bước đi
đôi chân trần rướm máu
Thế nhân đổi trắng thay đen, thế nhân ô trọc,
thế nhân lọc lừa, em ngẩng đầu kiêu hãnh
(Trước Anh)

Tôi đã dừng rất lâu trước bài thơ "Gửi chồng cũ". Bài thơ này Vũ Thanh Hoa viết ngày 1 tháng 5 năm 2004. Thật trớ trêu. Cái ngày Quốc tế lao động, cái ngày loài người lựa chọn làm lễ hội tưng bừng cho những người lao động cải tạo và xây nên thế giới thì nữ thi sĩ một mình lặng lẽ viết gửi người chồng cũ:

"Vầng trăng mãi xẻ đôi, câu thề đành bỏ ngỏ
Chẳng thể nào bắt trái tim lặng vắng
Dập dồn cung bậc nồng say
Càng cố ngọt ngào càng nhận lắm đắng cay
Bi kịch của đời người khi tình yêu giả dối
Anh có lỗi hay em có lỗi?
Tìm làm chi, câu thơ đã nhạt nhòa"

Trạng thái trầm cảm, bị bỏ rơi, thất vọng, tan nát có lẽ không tránh khỏi. Vũ Thanh Hoa không che đậy hay phủ định nó. Sự cô đơn, đôi khi cô độc sau cú sốc nghiệt ngã dễ gì không để lại sẹo. Vũ Thanh Hoa cũng không ảo tưởng chối bỏ hay hắt hủi: "Tàn tro của mùa đông/ Ủ những cánh hoa rơi...", cho nên sau mất mát ta có thể cảm thông khi Hoa viết: : "Tàn tro của mối tình đánh mất/ Cứa vết sẹo dài, đau buốt số phận người rỉ máu...". Ta có thể tìm thấy tâm trạng ấy trong "Tàn tro", Soi gương", "Ngoảnh lại" và rất nhiều bài thơ trong thi tập đầu tiên. Ta cũng có thể thấy cả gai xước và một cách tự trình bày điềm tĩnh, trần trụi, váng vất, có khác thường nhưng cũng đầy khao khát trong nhiều bài thơ của Hoa ở tập thơ này. Có thể tâm trạng bạn đọc khi đọc "Nỗi đau của lá" sẽ dừng lại giống tôi ở các bài thơ mà thi tập này không bỗng dưng mang tên. Nhưng, đó lại là những câu chuyện dễ gây mất ngủ. Nếu phải viết thêm, nói thêm về tập thơ này, tôi không muốn. Cứ để cho lớp da non trở lại dần tươi nhuận trên vết sẹo phũ phàng hôm nào. Tôi chỉ những muốn một lần nữa nhắc lại câu thơ Hoa đã viết: "Trên nhành cây, gió ngừng thổi bao giờ". Gió vẫn ngầm thổi, nhiều tái tê và còn thổi. Đúng thế. Câu thơ đã nói. Và, nghĩa là Vũ Thanh Hoa đã bộc bạch và thú nhận. Ta sẽ nhiều bất ngờ với một thi sĩ Vũ Thanh Hoa khác đi ở hai tập thơ nối tiếp. Hai tập thơ khảng định con đường thơ vào chín đã và đang gọi mời, đĩnh đạc lật qua trang, đã và sẽ gọi tên một giọng điệu riêng, một tư duy mới và trẻ, một hướng cách tân thơ cám dỗ.

Trên thi đàn Việt thế kỷ XX, Hoàng Cầm là ông hoàng thơ tình tôi yêu thích nhất. Hồn thơ ông là đôc đáo, còn hơn thế, là đôc nhất vô nhị. Ông yêu khăng khăng vũ trụ quan yêu của riêng ông, nên thơ Việt bi tráng và diễm lệ mới hữu sinh cây thảo quế Hoàng Cầm:

Chiều nay cuốc gọi ngoài đê
Chị em thui thủi về quê với bà
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Cáo nằm chung gối thì ta lại về
Bấy giờ em hát chị nghe
Không còn tiếng cuốc sang hè nữa đâu
(Mưa đêm - Hoàng Cầm)

Một đôi lần tôi đã nghe Vũ Thanh Hoa hát ca khúc phổ thơ Xuân Quỳnh. Và cũng có lần tôi nghe người thi sĩ trẻ thông minh và dễ mến trò chuyện với các đồng nghiệp về vẻ đẹp duy mỹ trong thơ Hoàng Cầm. Như thế, cũng có nghĩa thơ của thế hệ đi trước được Hoa nâng niu, trọng thị và lưu một góc trong sâu thẳm.

Quan trọng hơn, Vũ Thanh Hoa đang chăm chỉ một bàn tiệc thơ tình với chất liệu và cách thức của riêng Hoa, vị cuốn hút của riêng Hoa. Có đắng, có chua chát, có cay tê và có ngọt ngào. Có gì đó trong sắp đặt, trong cấu tứ, thi ảnh, cách nghĩ mới mẻ, sáng trưng và trực diện. Có tinh khôi và có đâu đó còn đôi ba vết xước. Nhưng chỉ việc dốc lòng làm một bàn tiệc tặng bao cung bậc của tình yêu và dâng tặng con người sao lại không vui mừng trước bữa tiệc nhọc nhằn và nhiều công phu ấy. Vũ Thanh Hoa là một trong đội ngũ tươi mới những nhà thơ thế hệ mới như Vi Thùy Linh, Phan Huyền Thư, Lê Mỹ Ý, Bình Nguyên Trang, Nguyễn Vĩnh Nguyên, Hoàng Chiến Thắng, Trịnh Sơn, Nhụy Nguyên và... Thơ của mỗi họ có thể chưa mĩ mãn cho mọi đòi hỏi nhiều khi quá đơn chuẩn, có khi là những đòi hỏi võ biền và lạ kỳ, nhưng đích là những bàn tiệc, những bàn tiệc đầy màu sắc và hương vị mới. Họ thuộc một thế giới cụ thể chứ không quá đa cảm, cả tin, nhiều duy lý. Một thế giới khó khăn hơn, đa chiều, nhiều quyết liệt và cũng bộn bề hơn. Họ xả thân, đôi khi đơn độc đối mặt với chiều ngược lại để khảng định mình, để tồn tại hòa đồng và rắn giỏi mở cánh cửa ra thế giới. Cũng có người bỏ dở, lưỡng lự, so đo. Có người đã hoặc đang gây sức nóng và thu hút được những ánh mắt tin tưởng. Hãy tôn trọng quyền chọn đường thơ của họ. Họ là đội ngũ những nhà thơ của thế kỷ XXI. Họ sẽ thay chúng ta xây một thế giới thi ca mới. Sẽ rất lâu, sẽ rất dài, sẽ nhiều thành công nhưng nhiều hơn là những thất bại. Phải mất bao nhiêu năm Thơ Việt mới vượt thoát cớm bóng thơ luật Đường? Thơ luôn luôn đòi hỏi những cách tân. Mà đội ngũ cách tân cho thơ dòng chủ đạo ắt là những thi sĩ trẻ. Điều ấy không cần bàn cãi!

Có một người đàn bà khác trong Vũ Thanh Hoa, đó là người đàn bà thơ của tín ngưỡng thơ mới, hiện đại và mạnh mẽ - đó là thơ quyết tìm hướng khác với ngôn ngữ,thi ảnh và nhịp điệu đang thúc bách để ứng xử tương thích với thời đại không giống hôm qua. Người đàn bà khác ấy có tự vấn thì cũng tự vấn và tự trả lời không thể như cái nếp sống chậm, mơ mơ của văn hóa đình làng, bến nước, cây đa và tre lũy, hay nhịp một hai trong đô thị nho nhỏ, xinh xinh với ôn hòa trước đó. Họ hào phóng hơn, mạnh mẽ hơn, ít thời gian hơn, gấp gáp hơn nên quà thơ có khác: "Anh hỏi: Anh là gì của em/ Là mặt trời/ Là vì sao/ Là một nửa/ Tất cả vẫn đúng đấy/ Nhưng anh yêu/ Thiên hạ nói rồi...". Và cách Hoa trả lời thật ngắn gọn, không thể phủ nhận sự mới mẻ, trực ngôn, độc đáo. Đây là cách trả lời mang tên Vũ Thanh Hoa:

"Nốt ruồi nhỏ trên ngực em
Anh thấy
Từ lúc mẹ sinh em
Đến khi em chết
Em gọi đó là Anh"
(Định nghĩa anh)

Trước thời mở cửa, trước thời công nghệ thông tin tặng cho con người cái công năng vô biên của nó thì Hoàng Cầm phải đi tìm bóng hình người thương cô lẻ quá:

"Nếu có ngày mai anh trở gót
Quay về lãng đãng bến sông xa
Thì em còn đấy hay đâu mất?
Cuối xóm buồn teo một tiếng gà
(Nếu anh còn trẻ)

"Dỗi lòng ảo ảnh thôi mà
Mong mang nối mạng như là chiêm bao
Đường truyền bất chợt chênh chao
Cúi đầu mật mã gánh bao la buồn"
(Lục bát internet)

Nhưng chớ vội chì chiết rằng thời la tốp và siêu xe người ta lòng dạ khô ngói và quá nhiều vô cảm. Tất nhiên có nhưng đâu phải loài thi sĩ. Người thi sĩ mọi thế hệ đều dễ buồn, buồn nhân bản:

"Nhận dòng tin nhắn vu vơ
Lặng mình ngơ ngẩn bây giờ... ngày xưa
Chợ chiều tất tả bán mua
Một mình xuôi phố mưa lưa thưa
... buồn
(Lục bát phố)

Trong bài "Phố thở" lại là một bài thơ gọi đúng cái nhịp điệu quá nóng hôm nay. Tôi thích bài thơ vì nó vẫn cứ là thơ tình theo cách Vũ Thanh Hoa. Nghĩa là dù thế nào, nói điều gì thì chất liệu trữ tình, ngôn ngữ biểu cảm trữ tình, thi ảnh trữ tình vẫn là chủ thể. Không phải ai cũng viết được thơ tình theo cách ấy:

"mở cửa ngày
sáng nghe phố thở
...
những mặt người kín mít khẩu trang
tay đeo găng
đầu bảo hiểm
...
Em lẫn vào thế giới mộng du
múa theo điệu valse của nộm
cười nụ kĩ thuật số
phát âm lập trình

Trong một lần về quê mấy năm trước, tôi có dịp dự một tiệc văn mini với vài nhà thơ đàn chị, đàn anh ở Hà Nội. Đêm ấy lạnh buốt, gió bấc vỗ và rít qua khe cửa kính nhỏ mà tiệc văn có nóng lên bất chợt . Có nóng không vì rượu, tôi vốn miễn nhiễm rượu. Các anh, chị đêm ấy cũng không ai quá chén. Mà khổ quá, viêm túi triền miên đâu dễ lu bù. Nói như người Nam, quá lắm vài xị đế. Cái nóng bất thình lình vì một nhà thơ bỗng nói: Cánh trẻ bây giờ nhiều đứa mình hãi quá. Mình mới viết một bài phê bình tháng trước, cũng chỉ là điểm qua loa một số câu thơ làm tình làm tội ngữ pháp và quá gợi dục, dẫn bình mấy câu thơ nhàn nhạt nói về cái buồn chả biết buồn gì, thế là cô ta lên blog nhảy dựng viết bài sỉ vả, có ghê không! Bạn văn cười ồ nêm vui chút ớt tỏi, tuy thực chất không ai ác ý. Chỉ hơi lạ là không có sự bình tĩnh lái đi làm cho lời chê sục sạo sang đàm tiếu những sinh hoạt ngoài văn chương. Tôi, kẻ đi sau, lại trú tỉnh lẻ, đành giữ miệng. Quả là thi thoảng cũng có những phản ngôn thái quá. Cô nọ khăng khăng từ chối giải thưởng nọ. Chị kia phân phát mấy trang đánh máy ngay Đại hội Nhà văn, kèm một ông văn trẻ trai tốt mã tháp tùng phấn chấn. Kể ra người đàn anh buông lời phàn nàn cũng là dễ hiểu. Vì ông bức xúc. Tôi là nhà thơ chả có thành tựu gì, tuy nhiên ngoài sự ứng xử quả có cương thái, tôi nghĩ, thời buổi dễ dàng công bố tác phẩm và văn chương mạng bùng nổ, xem ra vẫn ít cái sự đọc nhau chu đáo và hệ thống cho đến nơi đến chốn. Ấy là chưa kể có không, cả sự ngộ văn (tôi không viết: ngộ nhận). Mà ngộ văn đâu chỉ lớp trẻ!

Tôi không trung dung. Sách in la liệt, cho, biếu, tặng là chính. Tuy thế cũng có đọc chứ. Vẫn cố đọc cả trẻ lẫn già khi kiếm được sách. Mình là anh nhà thơ quê lại trú tỉnh lẻ, cũng cố gắng đọc để bớt ngu. Tôi cứ nghĩ cảm tính thế này: Cuộc cách tân văn chương xin đừng khe khắt. Nó là tất yếu, chưa bao giờ ngừng, sẽ là mãi mãi khi loài ngưới còn cần văn chương. Song hành với tất yếu ấy luôn là sự cố gắng thử tìm ra cách diễn đạt khác đi, nên diễn tiến ấy chênh chao đôi chút, cả thi hình, thi ảnh, nghữ pháp, văn ngôn có khi nghịch nhĩ ngược quán tính, cương sốc bất thình lình trong một số tác giả trẻ quãng tuổi nào đó chứ không là tất cả.

Vũ Thanh Hoa viết:

"góa phu
kí sinh hoài niệm
non nõn mộng hoa
nhập nhòe vàng hiu cuống lá
hổn hển hồi sức những chùm lông tơ
thoi thóp mọc trên vết rạn của kỳ sinh nở"
(Kí sinh)

Ở bài thơ "Nỗi buồn mặc định" Vũ Thanh Hoa viết như có thể hát lên, câu thơ rất ngắn, mát rượi và đẹp tinh vi, ấm nóng và nồng nàn dư ba:

"em nắm tay em
thầm thì gió gọi
mây đổ xuống chiều rưng rức mưa"

"úp mặt vào yêu
em đọc kinh sám hối
xin từ bi về ngụ cư
nhắm chặt mắt
...
người bước đi
bóng lại trở về"

Vũ Thanh Hoa muốn đi tới gốc giấc mơ số phận mình, nên :"trong giấc mơ đêm qua/ tôi cầu hôn/...tôi kết một chiếc nhẫn/ đeo vào ngón tay mình/ tôi nói: đồng ý".(Lời cầu hôn đêm qua). Rất nhiều bài thơ trong tập thứ 3 đắc dụng một kết cấu thi ảnh linh động, gợi nghĩ, đan cài không diễn ngôn thuần, chủ động hé một không gian mở cho bạn đọc thoại cùng nhà thơ.

Cuộc hôn nhân với thi ca là đừng từ hôn chính mình. Vũ Thanh Hoa là một trong những tiên phong của cuộc đi không dễ dàng này.

Thơ Vũ Thanh Hoa không chối bỏ cách chọn và tiếp nhận tinh hoa của người đi trước. Những cung bậc trong thơ nữ thi sĩ đã và đang gọi tên một giọng điệu riêng, đa thanh và đa sắc. Tôi cố gắng tìm hiểu hướng cách tân của nữ thi sĩ, dù biết rằng 182 bài thơ của ba thi tập mở hàng là thách thức cám dỗ. Bài viết còn đại cương này chỉ là mới khởi đi việc tìm những hạt vàng vừa thấy. Hy vọng sẽ trở lại với các bài viết chuyên đề, các lời bình một hoặc nhiều bài thơ cụ thể đối với khu vườn Thơ Vũ Thanh Hoa!

Anh Đỗ Hằng!

Tôi vừa dạo rón rén vườn thơ Vũ Thanh Hoa. Bỗng nôn nao nhớ anh. Cái ngày thu năm 1986, nắng biển còn gắt, trong cái khuôn viên Sở Ngoại vụ Đặc khu khi ấy anh dúi vào tay tôi mấy gói thuốc lá Sài Gòn, cái món khói hiếm quý cho cánh phóng viên hay viết đêm sở hữu đặc sản chuyên dụng là Mai, Đà Lạt đen. Con bé nó chạy ào vào như cơn gió, tóc tai bã bết mồ hôi, cười như nắc nẻ, khoanh tay "Em chào anh! Con chào ba!" rồi nó lại chạy biến đi chơi. Anh cười cười: Con gái cưng đấy... hiếu động lắm, chả biết mai sau thế nào!

Anh ạ! Vũ Thanh Hoa đã là một nhà thơ. Tôi không nói quá lên nguyên nghĩa của từ này. Vũ Thanh Hoa sinh ra là cho thơ. Vũ Thanh Hoa có thể không tiếp nối ba và mẹ làm nhà ngoại giao, nhưng xin anh thật vui, cô con gái nuông cưng của anh đang nối những tâm hồn con người với con người. Ngày nào anh từng nói vui khi bắt thóp tôi có làm thơ qua loa, rằng: Những nhà thơ chính là những nhà ngoại giao cao quý. Anh nói đấy nhé! Tôi vẫn nhớ cái cách anh nói tinh tế và động viên cho đứa em đỡ ngượng khi bất chợt biết tôi đang vật vã vần điệu cho một bài trám báo với chữ nghĩa tàng tàng.

Hoa đã tự mở lối, dù lối ấy còn đâu đó chút gợn sự chưa thật hoàn hảo giữa cái công viên thi ca khổng lồ, lộng lẫy, đã chi chít những con đường lớn nhỏ. Lại nhớ một hôm anh sang buổi đêm soát lại một bài anh viết theo đặt bài của tòa soạn. Phút nán lại chuyện phiếm với chúng tôi, anh hỏi: Các cậu nghĩ nên ví sự có khác nhiều ít giữa các thế hệ như thế nào? Mỗi người nói một cách ví theo liên tưởng riêng. Thấy tôi chỉ cười, anh nhắc vui: Hoàng Quý chớ đánh trống lơ, cậu nghĩ thế nào? Tôi nói đại: Em nghĩ như cầu Thăng Long công nghệ bê tông với cầu Long Biên, cầu Tràng Tiền chủ yếu là sắt thép. Anh cười lớn, Thú vị, rất thú vị...

Giờ mác nhãn nhà thơ, lại đang viết về nhà thơ kế cận là con gái cưng của anh, thật không ngờ câu trả lời tam toạng cho vui khi ấy lại có nghĩa, như anh nhận ra trước và kêu to: rất thú vị. Nhớ lại chi tiết ấy, thú thật trong khi viết ít dòng về Thơ Vũ Thanh Hoa lại nghĩ những thế hệ cây cầu. Qua dòng chảy không dễ sống sót của thơ từng là các thế hệ lớp lớp đã bắc những cây cầu định mệnh. Có lẽ vẻ đẹp của các thế hệ những cây cầu cũng có điểm gì đó liên đới anh ạ. Thơ - cầu kim loại mang vẻ đẹp cổ điển hay là có thể ví với Long Biên, Tràng Tiền. Thơ - cây cầu kềnh càng hơn nhưng đẹp chứ, mạnh mẽ chứ, có thể ví với Thăng Long và nhiều nữa. Thơ - cây cầu công nghệ mới cần đổi thay, hay ta tạm ví là cầu dây văng tinh khôi Mỹ Thuận chăng. Nếu anh vẫn chia sẻ với cách ví von hồi nào thì anh ạ, Vũ Thanh Hoa hôm nay đang vừa là người thiết kế, vừa là người thợ thi công thêm một cây cầu dây văng mang tên Vũ Thanh Hoa. Phải suy nghĩ không ngừng nghỉ, ma ám, với cảm xúc bùng nổ và tìm hệ mĩ cảm mới, để có thể dần bắc một cây cầu thi ca mới tới bờ hun hút mà người yêu thi ca chờ đón trên dòng thi giang nhiều bất trắc. Nếu coi nó như một lối đi, một con đường thì tôi đã ghi sự ước định phần nào ở tên bài viết.

Thưa anh! Cây cầu ấy, lối đi ấy đang vút đi. Nếu ta coi mỗi bài thơ đạt tới ngưỡng hay, mới mẻ là một nhịp vừa bắc, hoặc một đóa thảo thi để lại trên lối vừa mở, thì Vũ Thanh Hoa đã làm được:

Cuối năm dọn nhà
thấy mình trong tấm ảnh cũ
thấy mình trong chồng sách cũ
thấy mình trong câu thơ cũ
thật lạ

cuối năm dọn nhà
thấy người trong tấm ảnh cũ
thấy người trong chồng sách cũ
thấy người trong câu thơ cũ
thật quen

cuối năm dọn nhà
nhặt nhạnh
một cũ
hai cũ
những cũ
rất nhiều cũ
nhận ra

vết sẹo góc nhà
đột ngột nở hoa
(Cuối năm dọn nhà)

Vũng Tàu
Noel, 2012

1.Nhà Ngoại giao Đỗ Hằng tên thật là Vũ Thanh Hà (1924 - 1997). Ông là thân sinh thi sĩ Vũ Thanh Hoa.

Ông tốt nghiệp Khoa triết Đại học Tổng hợp Hà Nội niên khóa 1959 - 1963. Giỏi nhiều ngoại nghữ, đặc biệt là tiếng Pháp.

Là nhà ngoại giao xuất sắc từng đảm nhiệm các chức vụ ở Bộ Ngoại giao, vụ Tây Á Phi Châu, rồi Ba Lan, Tanzania.

Năm 1974, ông là Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Tanzania kiêm nhiệm 5 nước Châu Phi khác: Nammibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Swaziland...

Năm 1982 ông về nước đảm nhiệm chức vụ Giám đốc Sở Ngoại vụ Đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo đến khi mất (1997). Đảm nhiệm chức vụ Giám đốc Sở Ngoại vụ tiếp ông là người vợ, thân mẫu nữ thi sĩ - đối tượng của bài viết này.

2.Thực ra 1986, Vũ Thanh Hoa đã khá lớn. Cô bé con gái cưng của nhà ngoại giao tôi gặp buổi ấy gầy nhẳng, khuôn mặt như lứa trẻ còn hồn nhiên, kết bạn tất với mọi đứa bé quanh cái phố nhỏ. Còn nhớ anh Đỗ Hằng nói vui: Nhẽ tuổi hay soi gương rồi đấy chứ, thế mà gày nhom, lười ăn lắm. Anh thở dài: Cuộc sống gay go vá víu quá. Trẻ con không lớn được... Những ngày ấy cơn bão thiếu thốn sau 75 thổi bạc mặt người. Các con tôi cũng gày ốm liêu xiêu... Thật may, sự hồn nhiên và kỳ diệu trong tâm hồn trong veo của chúng thắng tất cả. Tôi những định viết rõ trong bài. Rồi thấy...không cần !