Chim Việt Cà nh Nam [ Trở VỠ] [ Trang chủ ] [ PDF ]
THUà THUà TRUYỆN
ç¿ ç¿ å‚³Nguyên tác : Tiá»…n Äăng Tân Thoại
Tác giả : Cù Hựu
Bản dịch của : Phạm Xuân Hy
Thuý Thuý há» LÆ°u, là con gái má»™t gia đình ở Hoà i An, từ nhá» thông minh dÄ©nh ngá»™, Ä‘á»c được Thi, ThÆ°, cha mẹ vì thế không nỡ ngăn cản chà hÆ°á»›ng của con, nên cho nà ng đến trÆ°á»ng theo há»c. Äồng môn vá»›i Thuý, có ngÆ°á»i con trai há» Kim, tá»± là Äịnh, cùng tuổi vá»›i nà ng, trông vừa tuấn nhã lại thông minh. Các bạn đồng môn thÆ°á»ng bảo đùa :
- Cùng tuổi với nhau sau sẽ thà nh vợ chồng.
Tuy không nói ra, nhÆ°ng cả hai trong lòng Ä‘á»u thầm nguyện được nhÆ° váºy.
Kim từng là m một bà i thơ tặng nà ng và được nà ng là m thơ hoạ lại.
Rồi thá»i gian thấm thoát thoi Ä‘Æ°a, Thuý Thuý đã đến tuổi trưởng thà nh,cáºp kê đôi tám, nghỉ há»c ở nhà .Cha mẹ nà ng bà n định tìm ngÆ°á»i mai mối. NhÆ°ng nà ng không chịu, buồn rầu bi phẫn, khóc lóc bá» cả ăn uống.
Cáºt há»i thá»±c tình, má»›i đầu nà ng không chịu nói, lâu dần thổ lá»™ :
- Nếu nhÆ° váºy, xin cho con được kết hôn vá»›i chà ng Kim ở ngõ Tây, vì lòng con đã thầm gá»i gấm theo chà ng. Bằng không, con chỉ có má»™t con Ä‘Æ°á»ng là chết mà thôi, quyết không lấy ngÆ°á»i khác !
Cha mẹ nà ng bất đắc dÄ©, Ä‘Ã nh chiá»u theo.
Song le, gia đình Thuý Thuý thì giầu sang phú quý, còn nhà Kim Äịnh thì bần hà n nghèo khổ, dầu chà ng thông minh tuấn nhã, nhÆ°ng không môn đăng há»™ đối. Chừng ngÆ°á»i mai mối đến nhà Kim dạm há»i, qủa nhiên nhà Kim lấy lý do gia cảnh nghèo khổ để từ chối, tá»± hổ thẹn không dám nháºn.
NgÆ°á»i mai mối bà n vá»›i cha mẹ Kim rằng :
- LÆ°u tiểu thÆ°, ý đã muốn cùng Kim công tá» kết nghÄ©a đá và ng, song thân nà ng cÅ©ng đồng lòng, nay lấy lẽ bần túng mà tạ tuyệt, e phụ cái bụng chà thà nh của tiểu thÆ° chăng, mà lại là m mất duyên may pháºn đẹp của đôi lứa, chi bằng ông bà viết mấy lá»i nhÆ° sau :
"Con trai nhà chúng tôi, gia cảnh bần hà n, nhÆ°ng cÅ©ng biết được đôi chút lá»… nghÄ©a thi thÆ°, từ lâu đã quen nghèo túng, nhÆ° quả bắt ná»™p sÃnh lá»…, giá trang, thì sợ rằng không có khả năng đáp ứng nổi."
NhÆ° thế, ắt cha mẹ Thuý Thuý vì thÆ°Æ¡ng con, tất sẽ không đòi há»i gì. Gia đình Kim nghe ngÆ°á»i mai mối bà n nhÆ° váºy, bèn là m theo.
NgÆ°á»i mai mối lại Ä‘em ý kiến bên nhà Kim thông báo cho cha mẹ Thuý Thuý biết. Qủa nhiên, cha mẹ Thuý Thuý bảo vá»›i ngÆ°á»i mai mối rằng:
- Việc hôn nhân cÆ°á»›i há»i mà đem chuyện tiá»n bạc ra bà n luáºn, đó là cái phong tục của dân Mán Má»i, còn há» LÆ°u chúng tôi chỉ biết có việc kén chá»n chà ng rể mà thôi, không lo đến chuyện khác. NhÆ°ng gia đình bên ấy thiếu thốn, mà chúng tôi thì dÆ° giả, chỉ sợ con gái chúng tôi vá» nhà chồng, không quen kham khổ, chi bằng cho Kim công tá» sang ở rể bên chúng tôi thì hÆ¡n !
NgÆ°á»i mai mối lại sang nhà Kim nói lại
Cha mẹ chà ng rất lấy là m mừng, bèn chá»n ngà y là nh tháng tốt là m lá»… thà nh thân. Phà m tiá»n bạc, vải vóc, tà i váºt, lợn gà sÃnh lá»…, Ä‘á»u do bên nhà Thuý Thuý sá»a soạn sẵn. Hôm Ä‘Æ°a Kim sang nhà nà ng, là m lá»… giao bái, hai ngÆ°á»i gặp nhau, vui mừng không thể tưởng được. Äêm ấy, cùng nhau chăn gối, Thuý Thuý má»›i là m má»™t bà i từ "Lâm giang tiên" để tặng Kim, rồi má»i Kim hoạ lại.
Vợ chồng xum vầy hoan lạc, hạnh phúc như chim khổng, chim thuý bay lượn vân tiêu, như chim uyên chim ương bơi lội vui đùa trong hồ lục thuỷ.
Chẳng ngá», chÆ°a đầy má»™t năm, xẩy việc anh em TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh khởi binh ở Cao BÆ°u, đánh chiếm, cÆ°á»›p bóc hầu hết các châu quáºn nằm dá»c theo lÆ°u vá»±c Hoà i Hà . Thuý Thuý bị viên bá»™ tÆ°á»›ng há» Lý của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh bắt Ä‘i.
Khoảng cuối năm Chà ChÃnh Ä‘á»i Nguyên Thuáºn Äế, đất Ä‘ai chiếm được của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh mồi ngà y cà ng mở rá»™ng, vượt qua vùng Giang nam Giang bắc, thâu gồm hết vùng Triết Tây, nhÆ°ng TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh lại xin đầu hà ng Nguyên Triá»u, nháºn nhà Nguyên là chÃnh thống, nhá» thế Ä‘Æ°á»ng xá má»›i được lÆ°u thông, lữ hà nh vãng lai không bị cản trở nữa.
Bấy giá», Kim bèn từ biệt cha mẹ hai bên ná»™i ngoại, xin Ä‘i tìm vợ, thá» không tìm được thì không trở vá». Khi chà ng Ä‘i đến Bình Giang, thì viên tÆ°á»›ng há» Lý đã Ä‘i nháºm chức Thủ Ngá»± ở Thiệu HÆ°ng. Chà ng đến Thiệu HÆ°ng, thì há» Lý lại được Ä‘iá»u đến đồn binh ở An Phong. Äến An Phong thì đã lại chuyển vá» Hồ Châu. Kim Ä‘i Ä‘i lại lại, suốt vùng TrÆ°á»ng Giang, Hoà i Hà , chịu nhiá»u gian nan vất, khó khăn nguy hiểm.
Ngà y tháng trôi Ä‘i, tiá»n bạc trong túi của Kim má»—i ngà y má»—i cạn, tiêu cạn không còn má»™t xu.NhÆ°ng tâm nguyện tìm cho được vợ vẫn sắt son bá»n bỉ, thuá»· chung không đổi. Kim tiếp tục ngà y Ä‘i đêm nghỉ. Khất thá»±c dá»c Ä‘Æ°á»ng. Khốn cùng khổ sở má»›i đến được Hồ Châu.
Bấy giá», viên tÆ°á»›ng há» Lý ở Hồ Châu Ä‘ang quyá»n cao chức trá»ng, uy danh hiển hách. Kim đến cổng phủ há» Lý, đứng bên ngoà i trù trừ do dá»±, ngó tá»›i ngó lui. Muốn và o mà không dám bÆ°á»›c. Muốn há»i mà không dám mở mồm.
Viên quản môn thấy thái Ä‘á»™ của chà ng nhÆ° váºy, thì cáºt há»i.
Chà ng thưa :
- Bẩm quan, tiểu sinh là ngÆ°á»i vùng Hoà i An, chẳng may gặp lúc loạn lạc, có ngÆ°á»i em gái bị thất tán, nghe đồn hiện ở trong quý phủ, nhân thế, chẳng ngại thiên lý xa xôi tìm đến đây, chỉ mong được gặp lại em má»™t lần mà thôi !
Viên quản môn lại há»i :
- Như thế, em ngươi tên gì, bao nhiêu tuổi, tướng mạo ra sao, cứ thực tình khai rõ, ta sẽ và o trong tìm cho !
Kim nói :
- Bẩm quan, tiểu sinh há» LÆ°u, tên Äịnh, còn em gái tên là Thuý Thuý, biết chữ nghÄ©a thi thÆ°. Lúc bị thất tán, em tiểu sinh má»›i mÆ°á»i bẩy tuổi. TÃnh đến năm nay, cÅ©ng là hai mÆ°Æ¡i bốn rồi.
Viên quản môn nghe Kim nói xong,thì trả lá»i ngây :
-Trong phủ nà y qủa có ngÆ°á»i con gái há» LÆ°u tháºt, ngÆ°á»i Hoà i An, niên linh cÅ©ng đúng nhÆ° ngÆ°Æ¡i nói, lại biết chữ, giá»i thÆ¡ văn, tình tÃnh thông tuệ, được Lý tÆ°á»›ng quân tháºp phần sủng ái, coi là chuyên phòng. Lá»i ngÆ°Æ¡i thà nh tháºt không ngoa. Äể ta và o trong thÆ°a lại, ngÆ°Æ¡i cứ tạm đứng chỠđợi ngoà i nà y nhá.
Rồi chạy và o báo cáo.
Má»™t lát trở ra, dẫn Kim và o trong phủ. Kim gặp viên tÆ°á»›ng há» Lý ngồi ở khách sảnh. Chà ng bèn ráºp đầu vái hai vái, rồi đứng dáºy cặn kẽ trình bầy lai lịch.
Viên tÆ°á»›ng há» Lý vốn là kẻ võ biá»n, nên tin ngay lá»i Kim, không ngá» vá»±c chi cả, rồi sai đồng bá»™c và o báo cho Thuý Thuý biết là có anh nà ng từ quê đến.
Thuý Thuý vâng mệnh đi ra.
Vợ chồng gặp nhau. Chỉ Ä‘Ã nh lấy lấy lá»… anh em tÆ°Æ¡ng kiến, xúc Ä‘á»™ng há»i thăm tin tức cha mẹ há» hà ng. Tình riêng không dám hé má»™t lá»i, rồi nhìn nhau, hai châu ngá»c lã chã tuôn rÆ¡i.
Viên tướng hỠLý bảo với Kim :
- NgÆ°Æ¡i từ xa đến, Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng bạt thiệp, chắc còn mệt má»i, hãy cứ tạm ở trong phủ nghỉ ngÆ¡i, từ từ ta sẽ sắp xếp công việc là m cho.
Nói xong sai đầy tá»› mang ra má»™t bá»™ quần áo má»›i để cho Kim thay, cùng các thứ mùng má»n, chăn gối, giÆ°á»ng đệm Ä‘em kê ở thÆ° phòng mé tây cho Kim nghỉ ngÆ¡i.
Hôm sau viên tướng hỠLý lại bảo Kim :
- Em ngÆ°Æ¡i là ngÆ°á»i biết chữ, ngÆ°Æ¡i ắt cÅ©ng và o hà ng văn mặc ?
Kim đáp :
- Tiểu sinh ở quê nhà lấy nho là m nghiệp, lấy thi, thÆ° là m gốc. Phà m là kinh, sá», tá», táºp Ä‘á»u có Ä‘á»c qua, chẳng hay tÆ°á»›ng quân có Ä‘iá»u gì nghi ngại ?
Viên tướng hỠLý lấy là m cao hứng, vui vẻ tiếp :
- Ta từ nhá» thất há»c, thừa thế loạn mà nổi lên, tiếng tăm vang dá»™i bên ngoà i, nhiá»u kẻ xu phụ, tân khách lai vãng đầy cá»a, duy không có ngÆ°á»i thay ta tiếp đãi, thÆ¡ từ xếp đầy trên án thÆ°, không có ngÆ°á»i phúc đáp. Váºy ngÆ°Æ¡i hãy ở lại trong phủ nà y giữ chân ký thất cho ta.
Kim vốn thông minh mẫn tiệp, tÃnh nết lại ôn nhu hoà thuáºn, tà i cán hÆ¡n ngÆ°á»i, sống trong phủ của viên tÆ°á»›ng há» Lý lại cà ng tháºn trá»ng. Biết nghe lá»i kẻ trên. Thuáºn tòng ngÆ°á»i dÆ°á»›i. Thay thế há» Lý thảo thÆ¡, phúc thÆ¡, rất là khéo léo vừa ý. Vì váºy, tÆ°á»›ng quân há» Lý rất mừng gặp được báºc nhân tà i nhÆ° Kim, nên tháºp phần Æ°u đãi chà ng.
Song le, ý hướng của Kim là đi tìm lại vợ mà đến đây. Từ sau ngà y gặp lại Thuý Thuý ở ngoà i khách sảnh. Rồi khuê các thâm u. Trong ngoà i cách tuyệt. Kim chẳng có cơ hội gặp lại vợ, ngay cả muốn thông tin cho nà ng cũng không có dịp.
Thá»i gian nhÆ° bạch câu quá khÃch, thấm thoát mấy tháng bay vèo, trá»i đã và o thu, kim phong hiu hắt, sÆ°Æ¡ng trắng thà nh băng buổi sáng. Kim má»—i đêm tại thÆ° phòng, không sao chợp mắt, má»›i là m má»™t bà i thÆ¡ (1), bầy tá» ná»—i cô Ä‘Æ¡n và lòng mong Æ°á»›c gặp lại Thuý Thuý, Ä‘em thÆ¡ ấy viết lên má»™t tá» giấy, và rạch cổ áo dấu thÆ¡ và o đấy, rồi cho đứa đồng bá»™c má»™t trăm quan tiá»n, dặn dò nó rằng :
- Trá»i đã bắt đầu lạnh, áo ta má»ng quá, nhá» ngÆ°Æ¡i Ä‘em chiếc áo nà y Ä‘Æ°a giúp cho em ta, bảo em ta vá dầy thêm, để ta mặc ngá»± hà n !
Äứa đồng bá»™c Ä‘em áo trao cho Thuý Thuý nhÆ° lá»i Kim dặn.
Nà ng hiểu ý của Kim, rạch áo Ä‘á»c thÆ¡, lại cà ng sót sa thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i chồng chăn gối nhiá»u hÆ¡n, cắn răng mà nức nở. Bèn là m má»™t bà i thÆ¡ khác (2) vá»›i lá»i thá» rằng "sinh bất tÆ°Æ¡ng tòng, tá» diệc tòng".
Rồi dấu và o áo trả lại.
Kim Ä‘á»c thÆ¡, biết Thuý Thuý quyết Ä‘em cái chết để tạ cái tình của chà ng, chẳng còn mong gì cùng nhau Ä‘oà n tụ ở kiếp nà y, khiến lòng Kim cà ng thêm buồn phiá»n Æ°u phẫn, rồi sinh ra bệnh nặng.
Thuý Thuý xin tÆ°á»›ng quân há» Lý được đến bên giÆ°á»ng thăm Kim, nhÆ°ng bệnh tình của Kim đã tháºp phần nguy kịch. Nà ng lấy tay đỡ chồng ngồi dáºy. Kim cố gắng ngẩng đầu nhìn vợ. Mà lệ thảm hai hà ng, rồi nấc lên má»™t tiếng dà i. Ô hô mệnh tuyệt.
Viên tÆ°á»›ng há» Lý thÆ°Æ¡ng hại Kim, Ä‘em xác chà ng chôn ở dÆ°á»›i chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n. Còn Thuý Thuý, từ hôm chôn cất chồng trở vá», thì cÅ©ng nhuốm bệnh nặng, không chịu thuốc thang, cứ lăn lóc trên giÆ°á»ng. Äau Ä‘á»›n buồn rầu, bỠăn bá» ngủ. Bệnh kéo gần hai tháng trá»i.
Một hôm, Thuý Thuý nói với tướng quân hỠLý :
- Thiếp rá»i bá» gia đình theo tÆ°á»›ng quân, đến nay đã được tám năm, quê ngÆ°á»i đất khách, gần xa chẳng có há» hà ng thân thÃch, duy chỉ có má»™t ngÆ°á»i anh, thì nay lại ra ngÆ°á»i thiên cổ. Bệnh thiếp, ắt không thể qua khá»i, nếu mệnh hệ nà o, xin tÆ°á»›ng quân chôn cất thi hà i thiếp bên cạnh má»™ ngÆ°á»i anh, để dÆ°á»›i suối và ng sau nà y, may còn có ngÆ°á»i nhá» vả , và tránh cho thiếp khá»i cảnh là m hồn ma cô Ä‘á»™c.
Nói xong thì tắt hơi mà chết.
Viên tÆ°á»›ng há» Lý không nỡ phụ cái lá»i chối trăn của Thuý Thuý, Ä‘em xác nà ng chôn bên tả, cạnh mồ Kim, thà nh đông tây hai ngôi má»™ song song vá»›i nhau.
Äến đầu năm Hồng Võ nhà Minh, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh đã bị Chu Nguyên ChÆ°ong tiêu diệt, gia đình Thuý Thuý có má»™t ngÆ°á»i đầy tá»› cÅ©, là m nghá» buôn bán, khi đến Hồ Châu, ngẫu nhiên Ä‘i qua chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, gặp má»™t dẫy lâu Ä‘Ã i phòng ốc, tÆ°á»ng quét sÆ¡n Ä‘á», ngoà i cổng liá»…u rủ hoè che, uy nghi hoa lệ, Thuý Thuý cùng vá»›i Kim Ä‘ang sánh đôi đứng ở đấy.
Hai ngÆ°á»i thấy ngÆ°á»i đầy tá»› cÅ©, thì má»i và o trong nhà , há»i thăm tin tức của cha mẹ có còn sống không, cùng nhắc lại những chuyện xÆ°a nÆ¡i cố quáºn.
NgÆ°á»i đầy má»›i há»i :
-Tiểu thư và công tỠvì sao lại ở đây ?
Thuý Thuý đáp:
- Hồi giặc giã loạn lạc, ta bị Lý tÆ°á»›ng quân bắt mang Ä‘i, chồng ta từ xa tìm đến, không bị Lý tÆ°á»›ng quân cản trở, cho ta được hợp phố châu hoà n, nên má»›i cùng nhau kiá»u cÆ° tại nÆ¡i nà y đấy.
NgÆ°á»i đầu tá»› tiếp :
-Tiểu nô ngà y mai sẽ trở vỠHoà i An, xin tiểu thư viết sẵn một lá thơ để thông tin chủ nhân biết.
Sau đó, Thuý Thuý giữ ngÆ°á»i đầy tá»› đó ở lại ngủ, rồi lấy gạo nếp Ngô HÆ°ng thổi cÆ¡m, nấu canh cá diếc Thiá»u Khê, và đem rượu Ô Trình ra đãi đằng.
Hôm sau viết má»™t lá thÆ° cho cha mẹ, kể lể hoà n cảnh và ná»—i biệt ly ngăn cách, Ä‘Æ°a cho ngÆ°á»i đầy tá»› cầm vá».
Cha mẹ của Thuý Thuý nháºn được tin nà ng thì rất lấy là m mừng. Cha nà ng thuê má»™t chiếc thuyá»n cùng vá»›i ngÆ°á»i đầy tá»› Ä‘i từ Hoà i An sang Triết Giang, vượt Ngô HÆ°ng, tìm đến chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, nÆ¡i ngÆ°á»i đầy tá»› đã được Thuý Thuý cho tá túc khi trÆ°á»›c.Té ra, chỉ thấy khói hoang má» mịt, cá» dại um tùm, dấu chân chồn thá» ngang dá»c trên đất. Lâu Ä‘Ã i phòng ốc mà ngÆ°á»i đầy tá»› đã trú ngụ ngà y trÆ°á»›c, chỉ là hai ngôi má»™ nằm song song vá»›i nhau.
Giữa lúc còn ná»a tin ná»a ngá», chợt có má»™t vị sÆ° già vân du qua đấy. Cha Thuý Thuý bèn khấu đầu há»i thăm.
Vị sư già đáp :
- NÆ¡i nà y là m gì có nhà cá»a. Äó là hai ngôi má»™ của Thuý Thuý và Kim lang do tÆ°á»›ng quân há» Lý chôn cất mà thôi !
Cha Thuý Thuý lấy là m kinh dị, sợ hãi. Lấy lá thÆ° của Thuý Thuý ra Ä‘á»c lại. Hoá ra, cÅ©ng chỉ là má»™t tá» giấy trắng, không có má»™t chữ viết nà o.Lúc đó, viên tÆ°á»›ng há» Lý cÅ©ng đã bị triá»u đình nhà Minh giết rồi, không còn ngÆ°á»i để há»i rõ ngá»n ngà nh nữa.
Cha Thuý Thuý nhìn má»™ con, rồi khóc lóc than thở :- Con Æ¡i ! Con viết thÆ° bảo cha đến đây để gặp. Thiên lý dặm trÆ°á»ng, nay cha đến nÆ¡i, con đã chẳng cho gặp, lại ẩn hình tà ng tÃch, không lá»™ chân tÆ°á»›ng. Sinh thá»i, là tình cha con, chết rồi, lẽ đâu khác biệt. Hồn con nhÆ° có linh thiêng, xin cho cha được gặp lại má»™t lần, may chăng vÆ¡i lòng nghi hoặc !
Äêm hôm đó, ngÆ°á»i cha Thuý Thúy kiếm chá»— ngủ lại nÆ¡i gần má»™ của nà ng. Chừng khoảng sau canh ba, ông thấy Thuý Thuý và Kim cùng đến, quỳ ở trÆ°á»›c mặt ông, vẻ mặt còn buồn rầu, Ä‘au khổ. Ông lấy tay gạt lệ, rồi vá»— vá» há»i han nà ng.
Thuý Thuý cÅ©ng cặn kẽ thuáºt lại ngá»n ngà nh, nói :
- Lúc xÆ°a loạn lạc, gần xa châu quáºn Ä‘á»u bị giặc giã nổi lên cÆ°á»›p phá, con chẳng há»c được hai nà ng há» Äáºu trung trinh tuẫn tiết, để đến ná»—i bị giặc bắt Ä‘i, nhẫn nhịn chịu kiếp sống thừa, xa lìa cha mẹ, phiêu lãng bình bồng, hoà i thân lan huệ, lấy phải kẻ là m thuê tảng quái, chỉ biết chiếm Ä‘á»at cái cÆ°á»i của nà ng Lục Châu trong lâu Ä‘Ã i há» Thạch, đâu hay ná»—i sầu câm nÃn của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nÆ°á»›c Tức. Con khóc lóc kêu trá»i mà trá»i không thấu, má»™t ngà y dà i bằng ba năm. Chồng con, không quên tình cÅ©, chẳng ngại gian khổ, vạn lý tầm thê, phải giả danh huynh muá»™i, má»›i được gặp nhau má»™t lần, còn tình nghÄ©a vợ chồng, thì Ä‘Ã nh cách tuyệt.
Rồi chồng con nhuốm bệnh qua Ä‘á»i trÆ°á»›c, con hà m oan chết theo. Xin được hợp táng, cuối cùng may được Ä‘oà n tụ.
SÆ¡ lược Ãt Ä‘iá»u nhÆ° váºy, tiểu tiết con không kể hết.NgÆ°á»i cha của Thuý Thuý nghe xong, nói :
-à cha đến đây là đem con trở vá» nhà để thị phụng cha lúc tuổi già , nay con đã ra ngÆ°á»i thiên cổ, váºy cha sẽ Ä‘em hà i cốt con vá» táng ở bên má»™ phần tổ tiên, nhÆ° váºy không uổng má»™t lần vãng lai vất vả.
Thuý Thuý lại khóc, nói:
- Con sinh ra bất hạnh, không được hầu hạ cha mẹ dÆ°á»›i gối, chết lại vô duyên, không được táng nÆ¡i quê nhà . Tuy thế, chốn âm gian cần nÆ¡i yên tÄ©nh, lẽ quá»· thần thÃch cõi lặng thinh, vả lại, nÆ¡i đây sÆ¡n khê tú lệ, thảo má»™c tÆ°Æ¡i tốt, cÅ©ng đã yên ổn rồi, nên con cÅ©ng không mong má»i dá»i táng Ä‘i đâu nữa.
Nói xong, lại ôm lấy cha mà khóc lóc thảm thiết.
NgÆ°á»i cha Thuý Thuý, giáºt mình kinh hãi, tỉnh dáºy. Té ra má»™t giấc Nam Kha.
Sáng hôm sau, ông Ä‘em đồ cúng và rượu ngon đến tế trÆ°á»›c má»™ phần. Sau đó, cùng đầy tá»› thuê thuyá»n trở vá» Hoà i An.
Äến nay, những ngÆ°á»i qua dÆ°á»›i chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, vẫn còn thấy hai ngôi má»™ của Thuý Thuý vá»›i Kim lang.________________________________________________________________
Và i nét vỠtác giả .
Cù Há»±u (çž¿ 佑) : Thuý Thuý Truyện được trÃch từ Tiá»…n Äăng Tân Thoại ç® ç‡ˆ æ–° 話 của Cù Há»±u.
Cù Há»±u tá»± là Tông Cát, biệt hiệu là Tồn Trai ngÆ°á»i Tiá»n ÄÆ°á»ng, nay thuá»™c Hà ng Huyện tỉnh Triết Giang. Ông sinh năm Chà ChÃnh nguyên niên nhà Nguyên tức năm 1341. Hồi còn trẻ nổi tiếng là ngÆ°á»i Ä‘a tà i Ä‘a nghệ, giá»i thi thÆ¡, nhÆ°ng thÆ°á»ng bất đắc chÃ. Äầu năm Hồng Võ Ä‘á»i Minh Thái Tổ, Cù Há»±u được lần lượt bổ nháºm là m Huấn Äạo tại Nhân Hoà , Lâm An, Tuyên DÆ°Æ¡ng, rồi thăng là m Hữu Trưởng Sá» trong Chu VÆ°Æ¡ng Phủ. Khoảng năm VÄ©nh Lạc Ä‘á»i Minh Thà nh Tổ, nhân là m thÆ¡ bị tá»™i, đầy đến huyện Bảo An (nay là tỉnh Cam Túc) là m nhung thú, trải qua mÆ°á»i năm, đến năm Hồng Hy (tức năm 1425) Ä‘á»i vua Minh Tông má»›i được xá, vá» là m gia sÆ° cho Anh Quốc Công ba năm, đến năm Tuyên Äức nhị niên thì mất, thá» tám mÆ°Æ¡i bẩy tuổi.
"Tiá»…n Äăng Tân Thoại" được viết và o khoảng Hồng Võ tháºp nhất niên, tức 1378, gồm bốn quyển, hai mÆ°Æ¡i truyện. Phần lá»›n những truyện trong Tiá»…n Äăng Tân Thoại Ä‘á»u lấy ma quá»· quái dị, hôn nhân luyến ái, là m Ä‘á» tà i phản ánh những hiện thá»±c xã há»™i hắc ám, hủ bại dÆ°á»›i triá»u nhà Nguyên, cÅ©ng nhÆ° chống lại những Ä‘iá»u vô lý trong chế Ä‘á»™ hôn nhân phong kiến cÅ©. NhÆ°ng Tiá»…n Äăng Tân Thoại lại mạnh dạn tuyên dÆ°Æ¡ng tÆ° tưởng "Trung, Hiếu, Tiết , NghÄ©a" và những phong tục mê tÃn quá»· thần. Má»™t số truyện có mầu sắc của thuyết nhân qủa báo ứng của nhà Pháºt.
Ngoà i Tiá»…n Äăng Tân Thoại, được ngÆ°á»i Ä‘á»i truyá»n tụng và khen là có những ngôn từ hoa lệ, uá»· uyển nhÆ° "ôm thuý ấp hồng", ảnh hưởng rất nhiá»u đối vá»›i tiểu thuyết của hai triá»u Thanh, nhÆ° Liêu Trai Chà Dị, Dạ Äà m Tuỳ Lục, Cù Há»±u còn để lại cho Ä‘á»i sau má»™t số tác phẩm nhÆ° :
- HÆ°Æ¡ng Äà i Táºp
- Du Nghệ Lục
- Tồn Trai Loại Biên
-Qui Äiá»n Thi Thoại.
-Vịnh Váºt Biên
-Nhạc Phủ Di Âm
Vaì hà ng chú thÃch của Phạm Xuân Hy :
TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh å¼µå£«èª : TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh sinh năm 1321, ngÆ°á»i Bạch Câu TrÆ°á»ng Thái Châu ( nay thuá»™c huyện Äại Phong tỉnh Giang Tô ) thá»i Nguyên mạt. Thuở bé, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh tên là Cá»u Tứ, xuất thân là m nghá» buôn muối. Năm 1353, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh cùng hai em là TrÆ°Æ¡ng SÄ© Äức, TrÆ°Æ¡ng SÄ© TÃn Ä‘em phu là m muối nổi loạn, đánh chiếm các vùng Cao BÆ°u. Năm sau xÆ°ng là Thà nh VÆ°Æ¡ng, lấy quốc hiệu là Chu, niên hiệu là Thiên Há»±u, rồi đêm quân vượt sông TrÆ°á»ng Giang đánh chiếm các vùng Hồ Châu, ThÆ°á»ng Thục, Tòng Giang, ThÆ°á»ng Châu. Năm Chà ChÃnh tháºp lục niên Ä‘á»i Nguyên Thuáºn Äế, tức năm 1356, định đô ở Bình Giang (nay thuá»™c Tô Châu tỉnh Giang Tô). Năm sau thì hà ng nhà Nguyên, được phong là m Thái Uý, từng cùng vá»›i PhÆ°Æ¡ng Quốc Trân váºn lÆ°Æ¡ng theo Ä‘Æ°á»ng biển tiếp tế cho kinh đô của nhà Nguyên, sau lại đánh chiếm mở rá»™ng thêm đất Ä‘ai. Phạm vi cát cứ ra phÃa nam Thiệu HÆ°ng ở Triết Giang. PhÃa bắc đến Tế Ninh tỉnh SÆ¡n Äông. PhÃa Tây đến bắc bá»™ tỉnh An Huy. PhÃa đông ra đến biển.
Năm 1363, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh đánh chiếm An Phong, giết lãnh tụ của quân Ä‘á»™i Khăn Äá» - tức Hồng Cân Quân- là LÆ°u Phúc Thông, xÆ°ng là Ngô VÆ°Æ¡ng.
Sau đó bị Chu Nguyên ChÆ°Æ¡ng đánh bại nhiá»u lần.
Mùa thu năm 1367, thà nh Bình Giang bị phá vỡ, Trương Sĩ Thà nh bị Chu Nguyên Chương bắt đưa vỠKim Lăng, thắt cổ tự tỠchết.
Nguyên văn bà i thÆ¡ của Kim gá»i Thuý Thuý : 好 花 移入 玉 é—Œ å¹²
Hảo hoa di nháºp ngá»c lan can
春 色 ç„¡ ç·£ å¾— å† çœ‹
Xuân sắc vô duyên đắc tái khan
樂 處 豈 知 æ„ è™• 苦
Lạc xứ khỉ tri sầu xứ khổ
別 時 雖 易見 時 難
Biệt thì tuy dịch kiến thì nan
何 å¹´ å¡žä¸Šé‡ æ¸ é¦¬
Hà niên tái thượng trùng qui mã
æ¤ è™• åº ä¸ ç¨ èˆœ 鸞
ThỠxứ đình trung độc thuấn loan
霧 é–£ 雲 窗 æ·± å‡ è¨±
Vụ các vân song thâm kỉ hứa
å¯ æ† è¾œ è² æœˆ 團 團
Khả lân cô phụ nguyệt đoà n đoà n
Và nguyên văn bà i thơ của Thuý Thuý : 一 自 香 關 動 戰 鋒
Nhất tự hương quan động chiến phong
舊æ„æ–°æ¨å‡ é‡é‡
Cá»±u sầu tân háºn ká»· trùng trùng
腸雖已斷情難斷
TrÆ°á»ng tuy dÄ© Ä‘oạn tình nan Ä‘oạn
生ä¸ç›¸å¾žæ»äº¦å¾ž
Sinh bất tương tòng tỠdiệc tòng
é•· 使 å¾· 言 è— ç ´ é¡
TrÆ°á»ng sỠđức ngôn tà ng phá kÃnh
終 æ•™ å 建 賦 游 é¾
Chung giao TỠKiến phú du long
ç¶ ç 碧 玉 ä¸ äº‹
Lục Châu BÃch Ngá»c tâm trung sá»±
金 日 誰 知 也 到 儂
Kim nháºt thuỳ tri dã đáo nồng
Äáºu thị nhị nữ 竇 æ° äºŒ 女: Năm VÄ©nh Thái Ä‘á»i ÄÆ°á»ng Äại Tông (765-766), hai ngÆ°á»i con gái há» Äáºu ở Phụng Thiên bị giặc bắt Ä‘i.NgÆ°á»i chị nhẩy xuống vách núi tá»± tỠđể giữ sá»± trinh tiết,còn ngÆ°á»i em tá»± huá»· nhan sắc.
Lục Châu ç¶ ç : Thá»i nhà Tấn, khi Thạch Quý Luân, tức Thạch Sùng, là m Thái Phá»ng Sứ ở Giao Chỉ, nghe đồn há» LÆ°Æ¡ng ở Bạch Châu, nay thuá»™c Quảng Tây, có ngÆ°á»i con gái tên là Lục Châu trông rất xinh đẹp diá»…m lệ, lại giá»i thổi sáo, bèn bá» ba đấu ngá»c để mua nà ng vá» nhà là m thiếp.
Vá» sau, Tôn Tú phe đảng của Triệu VÆ°Æ¡ng TÆ° Mã Luân, muốn chiếm Ä‘oạt Lục Châu, má»›i vu cáo cho Thạch Sùng cái tá»™i là tham gia vá»›i Hoà i Nam VÆ°Æ¡ng TÆ° Mã Duẫn là m phản.Thạch Sùng biết minh sẽ bị hại, má»›i bảo vá»›i Lục Châu rằng :" Ta vì nà ng mà mắc tá»™i vá»›i bá»n quyá»n quý, Tôn Tú là kẻ tâm lang dạ sói, thế nà o ta cÅ©ng bị hại". Lục Châu nghe thế buồn rầu nói :"Váºy thiếp xin chết trÆ°á»›c mặt tÆ°á»›ng công". Rồi lao đầu nhẩy xuống lầu tá»± tá».
Cái chết của Lục Châu Ä‘uợc các văn nhân , nhã sÄ© háºu thế coi là trinh liệt, liên tiếp viết thà nh thÆ¡ phú để ca ngợi truyá»n tụng Ä‘á»i sau. Äặc biệt, Nhạc Sá» Ä‘á»i Tống viết " Lục Châu truyện", Phùng Má»™ng Long viết truyện "Lục Châu", được xếp và o loại " tình trinh" trong táºp Tình Sá».
Tức Quốc Phu Nhân æ¯ åœ‹ 夫 人 : Theo Liệt Nữ truyện, Sở Trang VÆ°Æ¡ng Ä‘em quân diệt nÆ°á»›c Tức, bắt được vua nÆ°á»›c nà y cùng vợ là Tức Phu Nhân, Tức Quy.Vá» nÆ°á»›c, Sở Trang VÆ°Æ¡ng bắt Tức Hầu phải là m ngÆ°á»i giữ cá»a, và chuẩn bị ép Tức Phu Nhân là m thiếp. Lợi dụng lúc Sở Trang VÆ°Æ¡ng Ä‘i vắng, Tức Phu Nhân lén đến gặp Tức Hầu, và bảo vá»›i chồng :
-Äá»i ngÆ°á»i chỉ có má»™t lần chết mà thôi, hà tất sống mà chịu khổ. Thiếp chẳng có lúc nà o quên được chúa công, nhÆ°ng cÅ©ng không thể nà o lấy được hai chồng. Sống mà phải chia lìa xa cách nhau, sao bằng Ä‘oà n viên ở dứơi âm thế.
Tức Hầu khuyên bảo an ủi, nhÆ°ng Tức Phu Nhân không nghe, rồi tá»± sát.Tức Hầu cÅ©ng tá»± sát theo, hai cùng chết má»™t ngà y.NgÆ°á»i Ä‘á»i sau lấy sá»± tÃch nà y để hình dung phụ nữ gặp cưỡng bách, nhÆ°ng im lạng thủ tiết, và gá»i là Äà o Hoa Phu Nhân. NhÆ° Äá»— Mục có bà i thÆ¡ "Äá» Äà o Hoa Phu Nhân Miếu"
Thạch Sùng 石 å´‡: Há» Thạch, tức Thạch Sùng,sinh năm 249, ngÆ°á»i Nam Bì Bá»™t Hải thá»i Tây Tấn, nay thuá»™c huyện Nam Bì tỉnh Hà Bắc, tên chữ là Quý Luân. Má»›i đầu Thạch Sùng là huyện lệnh Tu Võ, rồi thăng Thị Trung. Năm VÄ©nh Hy nguyên niên, tức năm 290, là m Kinh Châu Thứ Sá», cÆ°á»›p bóc tà i sản của khách thÆ°Æ¡ng, trở nên đại phú. Sung từng vá»›i VÆ°Æ¡ng Khải thi Ä‘ua giầu có, lấy sáp ong là m củi đốt, lấy gấm trải dà i năm mÆ°Æ¡i dặm để là m Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, bá» ba đấu ngá»c để mua nà ng Lục Châu. VÆ°Æ¡ng Khải tuy được Tấn Võ Äế chi trì nhÆ°ng cÅ©ng không địch nổi..
Khi xẩy ra cuá»™c nổi loạn của Bát VÆ°Æ¡ng, Thạch Sung vá» phe vá»›i Tá» VÆ°Æ¡ng Quýnh, và bị Triệu VÆ°Æ¡ng Luân giết năm 300. Phùng Má»™ng Long có ghi truyện Thạch Sùng trong Tình Sá»
Tảng Quái 駔 儈 : Chỉ ngÆ°á»i môi giá»›i giữa ngÆ°á»i mua và ngÆ°á»i bán, để ăn hoa hồng thù lao.Ở đây chỉ Lý tÆ°á»›ng quân, bá»™ tÆ°á»›ng của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thà nh.
_______________________________________________________________
Nam Kha nhất má»™ng å— æŸ¯ 一 夢: Theo " Nam Kha Thái Thú truyện" của Lý Công Tá Ä‘á»i ÄÆ°á»ng, thì Thuần Vu Phần,là ngÆ°á»i Äông Bình, má»™t báºc du hiệp vùng Ngô, Sở , tÃnh ham uống rượu, không câu nệ tiểu tiết. Ở phÃa nam trú trạch của Phần, có má»™t cây hoè già , bóng mát che đến cả mẫu, Phần thÆ°á»ng cùng bạn bè tụ há»p uống rượu ở đấy. Má»™t hôm rượu say, được hai ngÆ°á»i bạn dìu vá» nhà nằm ngủ, má»™ng thấy có hai ngÆ°á»i mặc áo tÃa, xÆ°ng là tiểu thần của Hoè An Quốc VÆ°Æ¡ng, Ä‘em xe đến đón, Ä‘Æ°a đến má»™t thà nh lá»›n, cổng son lầu tia, trên lầu có biển Ä‘á» " Äại Hoè An Quốc". Sau khi bái kiến quốc vÆ°Æ¡ng, Phần được kết hôn vá»›i công chúa, y phục rất phong nhã mỹ lệ, đầy tá»› bá»™c tòng rất đông, vô cùng hiển hách, sau lại được bổ nháºm là m Thái Thú quáºn Nam Kha, rồi lại gia phong tÆ°á»›c vị, quyá»n uy rất trá»ng, sinh được năm trai, hai gái. Con cái cÅ©ng Ä‘á»u là m quan hiển quý, má»™t thá»i không ai bằng. Sau, công chúa qua Ä‘á»i, Phần bị vua nghi ngá», rồi bị Ä‘uổi vá» nhà .
Phần được hai sứ giả Ä‘Æ°a vá» nhà , bÆ°á»›c lên thá»m, thấy mình vẫn còn nằm trên giÆ°á»ng, lòng vô cùng kinh hãi, tai bá»—ng nghe sứ giả gá»i tên, tỉnh dáºy, thì thấy trá»i chÆ°a tắt nắng, hai ngÆ°á»i bạn Ä‘ang lấy nÆ°á»›c rá»a chân, rượu thịt uống dÆ° thừa còn đầy trên bà n. Nhân thế má»›i cùng hai ngÆ°á»i bạn đến gốc cây hoè, phát giác ra má»™t cái huyệt lá»›n, có thể kê má»™t cái giÆ°á»ng, cát ùn cao nhÆ° Ä‘iện Ä‘Ã i thà nh quách, có hai con kiến tháºt lá»›n, cánh trắng, đầu Ä‘á» ngá»± trị, tả hữu có mấy chục con kiến khác đứng há»™ vệ; đó chÃnh là kinh đô nÆ°á»›c Äại Hoè. Còn Ä‘Ã o sâu rá»™ng xa thêm vá» phÃa nam, cÅ©ng thấy má»™t cái huỵêt nhÆ° thổ thà nh, có rất nhiá»u kiến là m ổ sinh sống, đó, chÃnh là Nam Kha Quáºn nÆ¡i mà Phần là m Thái Thú.
Vá» sau, trong văn thÆ¡ cổ Ä‘iển, câu truyện nà y trở thà nh Ä‘iển tÃch hình dung sá»± giầu sang quyá»n quý chỉ là huyá»…n ảo, hoặc chỉ Ä‘iá»u gì nhÆ° má»™t giấc má»™ng mà thôi.
[ Trở VỠ]