Chùa Thánh Duyên , một ngôi cổ tự nằm trên đỉnh Túy Vân có cổng tam quan quay về hướng đông nam , phía trước là biển đông , chếch bên trái là cửa Tư Hiền , phía tây là núi Bạch Mã , Trường Sơn dưới chân bao quanh là một vùng đầm phá Cầu Hai - Đá Bạc , phía chính đông là núi Linh Thái

Trong sách Quốc Triều Chính Biên Toát Yếu trang 205 chép chuyện : " Vua Minh Mạng ngự chơi cửa Tư Dung ( một tên gọi cửa Tư Hiền ) , lên núi Linh Thái thấy tháp đá cột trụ khắc chữ Mọi . Thông ngôn ở Kinh đều nói rằng " không phải chữ Xiêm , Lào không thể dịch được " Vua sắc cho tỉnh Bình Thuận phái một người biết chử Chiêm Thành tới Kinh . Đến nơi người ấy nói rằng : " Chữ Thổ có 2 thể : ChiêmThành và Bà Ni , đây là thể chữ Ba Ni , không phải chữ Chiêm Thành nên không dịch ra được

Vua bèn sai in ra một tờ khiến hỏi khắp cùng thiên hạ có ai biết nghĩa dịch ra đem tâu cho vua " cho đến nay câu hỏi đó vẫn còn là điều bí ẩn , cột đá kia còn hay mất cũng không người nào biết.

Năm 1836 tức vào năm Minh Mạng thứ 17 vua lại ra chỉ dụ rằng :

" Núi Thúy Hoa và núi Linh Thái ở cửa biển Tư Hiền khói biếc bao quanh , mây xanh hợp lại , là chỗ khí thiêng chung đúc. Hoàng Tổ Hiển Tôn Hiếu Minh Hoàng Đế vì dân cầu phúc từng dựng chùa cầu phật ở hai núi ấy , chiếm riêng một bầu trời tốt đẹp trước hân binh biến cõi phạt thành ra gò cồn . Hoàng Khảo Thế Tổ Cao Hoàng Đế , dựng lại cơ đồ nhà Hạ , làm nối lại vận mệnh nhà Chu , lúc bửa đầu đang vội sửa sang việc nước chưa kịp nghĩ tới . Trẫm kính nối ngôi cao , noi theo phép lớn , trên nhờ trời giúp, tôn miếu để phúc cho trong lặng ngoài yên , nước nhà nhàn rỗi , trước nhân đi tuần chơi cõi biển , nhớ mến dấu cũ , để mắt vào chỗ nền cũ móng xưa , sực nỗi lòng muốn xây đắp vàng son rực rỡ. Nay chuẩn cho dựng lên ở núi Thúy Hoa : Một chùa , một gác , một tháp . Chùa tên gọi là chùa Thánh Duyên , gác gọi là gác Đại Từ , tháp gọi là tháp Điều Ngự và dựng một chùa một lầu ở núi Linh Thái , chùa gọi là chùa Trấn Hải , lầu gọi là lầu Vọng Hải để cho tượng phật có vẻ trang nghiêm cùng với núi cao biển trọng bền vững lâu dài mãi mãi " chùa Thánh Duyên được đại trùng tu va gần như xây mới theo chỉ dụ đó.

Chùa Thánh Duyên , trước là một ngôi cổ tự do chúa Nguyễn Phúc Chu (Hiển Tông Hiếu Minh Hoàng Đế năm 1691) lập nên , đến năm 1836 vua Minh Mạng cho xây mới toàn bộ ngôi cổ tự trên nền móng cũ và đặt tên cho ngôi chùa 3 gian 2 chái này là Thánh Duyên , về sau xây thêm bên trái điện thờ một tãng xá để làm chỗ cho sư trù trì và một nhà bếp , dần theo những biến đổi thãng trầm với thời gian , mưa nắng bão táp , mối mọt trong gần 200 năm qua cho dù có khi nhà chùa và đạo hữu sửa sang lại đôi chút nhưng cũng vẫn không chống cự lại được sự tàn phá gậm nhấm của thời gian và thiên nhiên , hiện nay ngôi chùa đã hư hỏng trầm trọng vừa được trùng tu một phần nhỏ như : cổng tam quan và chính điện theo kiễu mới chỉ còn lại tháp Điều Ngự vẫn còn giử nguyên dáng vẻ của ngày trước

Tháp Điều ngự tuy tàn tạ nhưng cái hồn của ngôi tháp thì vẫn còn phảng phất đâu đó trong không khí tĩnh mịch , với gió biển thổi rít xuyên qua những nhánh thông già hàng trăm tuổi trên đỉnh núi Túy Vân nằm dưới chân ngôi tháp Ở đó bản giao hưởng giữa hiện tại và quá khứ được cất lên bất tận , tháp Điều Ngự nằm phía sau chánh điện , tọa lạc trên một gò đất cao , tháp có lối kiến trúc đế hình vuông với diện tích khoảng 16 đến 18m² gồm có 3 tầng , cao 3 ( 5 ) trượng 6 thước 9 tấc , mỗi tầng đều có lan can , và 3 cửa vòm , điện thờ Phật ở tầng dưới ,có trụ đồng trên nóc , lắp bánh xe pháp luân có đeo chuông nhỏ , gió thổi chuông đồng vang rất xa , rất hay ở chân núi , tiếng reo cũng còn nghe thấy , nay thì bánh xe pháp luân rơi đâu mất lúc nào cũng không ai biết đến , điện thờ Phật quay mặt về hướng tây , Vua Minh Mạng đã cho dựng bia ở trong khuôn viên chùa , trong dó có bài Đãng Điều Ngự tháp là hay nhất

Chùa Thánh Duyên được vua Thiệu Trị xếp vào hàng thứ 9 trên 20 thắng tích của đất Thầnh Kinh Văn vật , leo lên trên đỉnh tháp để nhìn ngắm toàn cảnh không gian bên dưới là làng mạc , đầm phá , núi non , biển cả , thật đúng nơi đây là một danh thắng hiếm hoi của đất nước mến yêu

Nếu tìm một nơi để có thể nhìn thấy toàn cảnh của chùa Thánh Duyên , núi Túy Vân và toàn vùng đầm phá Cầu Hai - Hà Trung , cửa biển Tư Hiền thì không nơi đâu bằng đứng trên đồi vọng cảnh của đỉnh Bạch Mã hoặc là ngồi trên du thuyền hay đò ngang đi loanh quanh trên mặt nước sóng lãng tãng êm ả của đầm cầu Hai mỗi khi trời yên bể lặng nhất là lúc hoàng hôn vừa xuống hay là lúc ánh dương vứa ló dạng ở chân trời , sương mù mờ ảo cảnh vật, thình thoảng có con cá nhảy ngược tung lên khỏi mặt nước thấp thoáng trong mơ hồ đâu đó khách tưởng như đang theo bước chân của Từ Thức lến chốn Bồng lai.

Hồ Đắc Duy